Manuel Lourenzo González
Cegoñas no fondo da ría: Un xenio da maxia
Fanse este mes cincuenta anos desde que o daquela xefe do Estado español, xeneral Franco, visitara Pontevedra para a inauguración oficial da fábrica de Celulosa. Non é un acontecemento que nos mereza ningunha celebración, mais si certo asunto relacionado coa visita. Foi un suceso que amargaría a lembranza que o xeneral levaba da nosa cidade, e que tivo como coprotagonista o célebre mago pontevedrés Ethel Vinnus, personaxe do que nos ocupamos hoxe, que chegou a ser o primeiro e polo de agora único home verdadeira e cabalmente invisíbel.
Naceu nunha humilde casa campesiña da parroquia de Salcedo o 31 de outubro de 1926, o mesmo día en que falecía en Detroit (EEUU) o célebre mago Harry Houdini; quizais fose esta casualidade anecdótica, da que ninguén tivo consciencia naquel momento, a que había marcar o seu destino. Púxoselle o nome de pía Etelvino. Aínda que as noticias da súa infancia non son abondosas, sábese que se formou precozmente na arte do escapismo. No xogo das escondidas resultaba sempre imposíbel de localizar, e cando tocaban carreiras, estaba na meta antes de os outros comezaren a correr. No tempo da Guerra Civil, permitíase amolar con insultos e pedradas os gardas que viñan rexistrar as casas, sen que xamais conseguisen capturalo. Esta aptitude desenvolveuna Etelvino con máis eficacia cando accedeu ao mundo do traballo; a súa nai fartábase de buscar por el cando cumpría a súa presenza para algún labor, e outro tanto lles ocorría aos seus xefes no tempo en que estivo de aprendiz, primeiro nunha fábrica de curtidos, máis tarde na ferraría O Pino. Botado de sucesivos traballos pola súa manifesta negación para calquera actividade que implicase esforzo, pareceu sentar cabeza cando lle conseguen colocación na Zeltia de Porriño como mozo de almacén. Isto sucedeu en 1945, cando contaba 19 anos. Moi interesado polo labor que se desenvolvía nos laboratorios, esta vez traballou con dedicación exemplar, chegando os seus xefes a confiarlle tarefas máis delicadas nas plantas de investigación.
Nun prazo de catro anos, conxugando os seus dotes de observación cun titánico empeño na lectura de textos científicos, Etelvino adquiriu unha sólida formación en Ciencias Químicas e Bioloxía, internándose logo polos campos da Física, a Astronomía, as Matemáticas e a Filosofía. Achou tempo para asistir ás clases de certos profesores na universidade compostelá e non perdeu ocasión de tratar con persoas sabias de calquera ámbito.
Indeciso sobre o futuro que estas inclinacións lle podían deparar, o camiño da súa vida revelóuselle o día que viu actuar no concorrido café-teatro Urquín, de Pontevedra, o famoso prestidixitador Dai Vernon, recoñecido por ilusionistas de todo o mundo como "o profesor". O entusiasmo que lle produciu a función do único mago do mundo que podía presumir de ter sido capaz de enganar a Houdini cunha rutina de cartas, e sobre todo o impacto que exercía nun público disposto a deixarse engaiolar coa destreza do artista e a fascinación do imposíbel, empurrárono a pecharse na súa casa de Salcedo nunha febril actividade de lectura e práctica de laboratorio que durou case oito anos.
Corría 1961 cando Etelvino abandonou o seu enquistamento e se deu a coñecer ao público pontevedrés, no mesmo escenario onde actuara Dai Vernon, cun espectáculo de ilusionismo asombrosamente logrado, con trucos novidosos nos que predominaba a aparición-desaparición de obxectos do máis diversa tipo. A partir de aí, adoptando o nome artístico Ethel Vinnus, comezou unha exitosa carreira que o levaría a actuar en locais de toda a xeografía peninsular, así cafés, cabarés, teatros e salóns sociais, tanto para públicos amplos como selectos. Mais non abandonou a investigación, chegando en cinco anos máis a presentar o número que o consagraría para sempre na historia da maxia: a desaparición da súa propia persoa en directo e sen o recurso de elementos distractivos. Os que gozaron do privilexio de contemplar aquela estrea cóntana así: Cando se alzou o pano, o público non viu o mago, mais si a súa sombra entre as luces dos candeeiros. Certo temor inundou a sala. De seguida, un chapeu voou da mesa ao aire, ficando á altura dunha persoa; o mesmo fixo un bastón, que quedou de pé sobre o chan. Un cigarro subiu do paquete a unha boca que ninguén vía e un misto acendeuno, saíndo dalgunha parte mestas bocaladas de fume. Ante o pasmo xeral, a voz rouca do mago dixo: "Realmente, prefiro que non me vexan vostedes, porque, quitando o chapeu e o bastón, estou totalmente espido." O público aplaudiu a rabiar e, a partir de aí, a sala converteuse nunha festa na que os máis variados obxectos voaron dun lado a outro e ata se serviron cafés e licores sen que atendese ningún camareiro. No momento da despedida, a mesma voz rouca dixo: "Damas e cabaleiros: a invisibilidade non é sinónimo de inmaterialidade; polo tanto, será suficiente con que pechen con chave as portas das súas casas para asegurárense de que non os vou ir visitar esta noite."
Xa en abril de 1963, produciuse a visita do xeneral Franco para a inauguración da deostada planta de ENCE. O Concello, para agasallar a máxima autoridade do Estado, convidou o mago ao xantar de honra, preparado polos mellores cociñeiros da vila, co acordo de que realizaría o seu número máis celebrado. Así foi; mentres se servía a mesa, Ethel Vinnus protagonizou unha desaparición en directo durante seis minutos que deixou abraiada a ilustre concorrencia, o Xeneralísimo o primeiro. A anécdota foi que, esa mesma noite, Franco sufriu unha gastroenterite aguda que o había ter con vómitos, diarreas e sufrimentos continuados ao longo de dúas semanas. A policía axiña sospeitou do mago, con certa fama de antifranquista entre os seus achegados, que aproveitaría a súa invisibilidade para verter algún produto nefasto no prato do Caudillo. Ethel Vinnus xamais o confirmou, mais si contou que, desde aquela, non parou de recibir peticións para que viaxase a Madrid, entrase en El Pardo e rematase a faena con máis contundencia.
En calquera caso, a situación obrigouno a un novo exercicio de escapismo: puxo terra de por medio e deu o salto a Francia, co que, nos anos seguintes, atopámolo actuando nas principais cidades de Europa con enorme éxito de crítica e público. Viaxou a América e, ao regreso, foi contratado polo grandioso Circo Sarrasani, no que desenvolveu rutinas singulares sempre co tema central da invisibilidade: pechábase nunha caixa e en segundos aparecía sobre o máis alto trapecio; ou entraba nunha cisterna de cristal con auga e desaparecía para reaparecer na gaiola das feras, que parecían non velo; ou pedía que o collesen das mans dúas persoas e, tras un apagón de luz instantáneo, aparecían as dúas persoas collidas das mans mentres os focos iluminaban o mago no medio do público. O aplauso e a riqueza acompañárono toda a súa vida, chegando a ser nalgúns países máis famoso ca os Beatles ou ca Brigitte Bardot.
Ata que chegou o momento da aparición de ilusionistas novos que, provistos de medios técnicos máis sofisticados, superaban a espectacularidade do pontevedrés. En particular, un tal David Copperfield, a quen Ethel Vinnus dera clases na súa estadía nos EEUU, cobraba fama mundial con desaparicións monumentais apoiadas nunha poderosa maquinaria publicística.
Así as cousas, no ano 1982 decide abandonar a escena e refuxiarse nun retiro tranquilo na súa terra natal recuperando o nome de Etelvino. Mais non rematou aí a súa fabulosa carreira. Lonxe diso, dispúxose a pasar, como el dicía, "á seguinte fase da invisibilidade: a inmaterialidade". Efectivamente, sábese que, profundando en estudos que ían da filosofía oriental á metadinámica cósmica, do esoterismo cabalístico á fenomenoloxía xeocelular, da santaría caribeña á teoría de cordas, chegou a conseguir que o seu corpo accedese a un estado sutil de dispersión atómica, o que lle permitiu viaxar de incógnito polos cinco continentes e ser testemuña, ás veces activa, dos acontecementos máis destacados das últimas décadas, como ver traballar a Bill Gates, seguir o proceso de clonación da ovella Dolly, sentarse a carón de Fidel Castro, admirarse das excentricidades de Andy Warhol, ver a Michael Jackson facendo o moonwalk sobre o propio escenario, visitar o serrallo do sultán de Brunei, viaxar ao espazo con astronautas rusos nunha misión Soyuz, asistir impotente ao afundimento do Prestige, saber cousas que poucos saben sobre os papeis de Bárcenas, e axexar de preto, co sorriso nos beizos, os trucos cos que Copperfield asombra ao mundo, ignorante de que el, xenio verdadeiro, está ao seu lado.
De todo o cal só hai constancia a través da fe que temos no personaxe, pois, por motivos obvios, ninguén pode dar testemuña fidedigna de que Etelvino estivese onde se di que estivo e fixese o que se di que fixo. Para máis, diríase que algún tipo de castigo recibiu desde o Máis Alá pola dolorosa cagarrela do Ditador, xa que, sen motivo aparente, ardeu a súa casa e, nela, a completa documentación gráfica da súa vida: carteis, fotos, cartas, recortes de prensa... Incluso o seu nome pareceu perderse no tempo, xa que poucas persoas se lembran do mago Ethel Vinnus. Mesmo arestora, nin sequera se pode dicir se morreu ou segue vivo, pois hai tempo que ninguén sabe nada del. Coma se desaparecese.
Ethel Vinnus, en estado de inmaterialidade, pousando sentado entre os galeguistas do conxunto escultórico do Café Moderno (obra de César Lombera)
21.04.2013