Pedro J. Peón Estévez
Cine, cine, cine (II)
Eran finais de febreiro de 1961 e no porto de Marín estaban a pasar cousas. A rodaxe do "remake" de Botón de Ancla xa rematara e o Dúo Dinámico fórase coa música a outra parte. Por outra banda, o cargueiro alemán Anne Oldefor descargaba trolebuses de dous pisos no peirao ante a expectación xeral. Iso fora o que nos levou, a un colega e a min, ó porto. Non conseguiramos ver gran cousa pois a Garda Civil recomendounos ficar arredados e, como daquela un conselho da benemérita era unha orde, deixamos o embarcadoiro de vagar, carteira e ristre. Ó pasar a carón da "praia dos botes" mantinhamos unha animada conversa pois da película, pasamos a falar do seu soporte; o celuloide ou nitrato de celulosa e o meu amigo preguntaba si a fábrica que estaban a construir na minha parroquia tinha algo que ver con aquilo. Nunha das gamelas, un velho marinheiro escoitábanos mentres arrombaba unhas nasas e díxonos moi serio: "A min peréseme que esa selulosa é doutra pilícula..." Tinha razón. Unha película que aínda non rematou.
E falando de cine, non cabe dúvida de que as películas do xenial John Balan estaban moi influídas polo cine negro americano servido polas salas marinenses. Sinto non terlhe visto a policiaca "¿Quién comió las peras del cementerio?" ou as de medo El asilo de los perros malditos" e "El callejón de las vírgenes despistadas" pero si duas esceas de "La muerte es de acero inoxidable", que ían tal que así:
-Eres un cobarde,Flánagan. Te mereces morir.
-¡No, no lo hagas McÁlister!
-Bueno, no te mataré pero te meteré una buena...¡Toma! (Arréalhe nun olho)
-¡Aag!, ¡Esto no quedará así...!
- No Flánagan; eso hincha.
Outra,
-Bienvenido forastero.
-Bienvenido no pudo venir
- Pués, cuando venga, dígale que le busco.
-¿ Para qué ?
- Para vengarme.
-¿ Vengarse? ¿ por qué ?
-Depende; yo lo mismo me vengo que me voy
Todas estas obras foron escritas, guiónizadas, dirixidas e interpretadas por el en todos os seus personaxes, co único obxectivo de facernos a vida agradable. Fica en paz, onde queira que te atopes, bó e xéneroso amigo !
O xénero do oeste foi dominio exclusivo de Hollywood ata que apareceu o mal chamado "Spaguetti western". Este nome fóralhe posto polos americanos con ánimo pexorativo pero de nada lhes serviu. A confluencia dos talentos dos mentres Sergio Leone, Ennio Morricone e de dous actores (secundarios...ata entón), Clint Eastwood e Lee Van Cleef, cambiou para sempre o cine "de vaqueros". Só a Leone se lhe puido ocorrer xuntar a tres actores veteranos (Henry Fonda, Claudia Cardinale e Charles Bronson) e rodar unha obra maestra como "Érase unha vez no Oeste". Quen non ten asubiado as bandas sonoras do gran Morricone ? Escoiten "Ecstasy of gold" (preludio de O bo, o feo e o malo) e disfruten.
O cine foi parte importante das nosas vidas. Fíxonos cantar, rir, soñar e tamén chorar. Máis dunha vez tenho saído da sala cun nó na gorxa. Chamádeme inxénuo pero eu metíame dentro da película e vivía un inzo de sensacións naquel teatro Malvar que tinha un sugerente arco de escaiola enmarcando a pantalla e iluminado indirectamente con lámparas de cor que baixaban de intensidade cando ía comezar a proxección é que exercía sobre min un extranho poder hipnótico. Ou no velho Principal cos seus palcos e plateas e un alto teito circular decorado cunha pléiade de dramaturgos clásicos antes de arderen todos. Dese tempo retenho as imaxes de "El puente sobre el río Kwai" e da sua famosa banda sonora. Eran as nosas tardes de chuvia con mamá e Isabelinha.
O cine trouxo a música americana das grandes bandas (entre elas, a do catalán Xabier Cugat) e, con elas unha extranha palabra: Xasbán. Sempre tinha oído dicir ós da xeración anterior que si " Fulano tocaba moi ben o "Xasbán" pois seica era un gran "xasbanista" etc. Ao Meu irmán Xabi e a min aínda nos levou tempo desentranhar o misterio. E foi precisamente vendo unha película de Cugat cando demos coa solución. Daquela estaba de moda nas orquestras levar pintado no bombo o nome do conxunto seguido das palabras Jazz Band. A xente deduciu que a batería era o Xasbán e quen a tocaba, o xasbanista. Así de lógico e sinxelo.
Permítanme falarlhes do Meu primeiro contacto con Bond, James Bond. Eran tempos de instituto e o cine era tan influínte que, daquela, tódo-los carecos eran apodados " Lhulbríner ". Desde moito tempo atrás oíamos falar do imperturbable Sean Connery, o espía ó servizo da súa maxestade, a criatura de Ían Fleming. Sonhabamos coa película e tamén coa maciza Úrsula Anderss. Cando estrenaron "007 contra el doctor No" no Malvar, alá marchamos uns cantos do Laboral sen pensarlo duas veces. Para non complicarnos a vida fumos andando pola avenida que, daquela, era unha sucesión de pozancas terrenhas inservibles para o tráfico rodado pero sí para sustentar o recheo celuleiro que para iso, e non outra cousa, fora feita. Chegamos á entrada do Malvar e pasamos en fila india ante un porteiro grande coma un armario. Alí estabamos Otero de Bueu, Souto de Seixo, pode que Laz de San Pedro e non lembro quen máis. Todos pasaron sen problemas agás eu, que ía último. Aquel xigante freoume en seco chantándome a man aberta sobre o peito e díxome : "En que año naciches?!". Eu aguardaba que me preguntara a idade e non a data de nacemento. Ou sexa: que me pilhou en pelotas. A min comezáronme a tremer os xeonlhos e díxenlhe cun fiínho de voz: "En...eee ...1945!" O home aquel (aguantando o riso) espetoume: "Caralho que velho es!" Eu quería morrer; o home engadiu: " Pasa axinha para dentro e que non te vexa ninguén que aínda vas atrapar unhas ostias!" Eu
obedecín sen demora, disfrutei a tope da película e fíxenme siareiro do espía do MI6. Coma así, o bikini de Úrsula decepcionoume bastante...era enorme!
Despois de pedirlhe ós reís magos un año tras doutro, mesmo chorando, "una máquina de cine...una máquina de cineee!" sen me facer triste caso, o Meu Pai agasalhoume cun cine Nick. Non vou explicar en qué consistía aínda que era unha cousa moi sinxela. Si quero contar que eu mesmo debuxaba as películas sobre o papel vexetal da asignatura de delineación.
Esta fin de semana tenho de ir a Seixo, Marín, ó cine Seixo, a única sala tradicional en moitas milhas á redonda para gozar do cine en todo o seu explendor e por moi poucos cartos. E ate aquí chegamos. Polo caminho van quedando fitas inesquecíbeis; 2001, unha odisea no espazo, Matar un reisenhor, Os 400 golpes, A lenda da cidade sen nome e outras mil máis.
Quero recordar e agradecer a Manuel Arís de Poio, cineasta amador que nos deixou o valiosísimo documentario "Un viaje por Galicia" entre outros. Tamén aos xeniais mestres Carlos Velo e Chano Piñeiro, precursores de toda unha xeración de novos profesionais do cine gallego recente.