O día que ía haber matanza era un día festivo, respirábase un ambiente completamente distinto a calquera outro día, na miña casa, como noutras tantas da parroquia, tiñamos o porco a punto para o seu San Martiño, alá polo mes de novembro, coa lúa en cuarto menguante, para que os xamóns non se estragasen. Todos os membros da familia tiñamos que botar unha man, cada un xa tiña a súa función programada, aínda así necesitabamos máis axuda, sempre que se necesitaba axuda na taberna meu pai encargábase de falar cos veciños máis achegados, ou con aqueles que vivían máis preto da nosa casa. A súa disposición era total, uns axudábanse aos outros, fose cal fose o traballo para realizar. Normalmente realizábase nun momento que estivesen desocupados, que non tivesen que ir traballar, adoitaba ser un sábado á tarde o día máis escollido.
Cando chegaba o momento, todos estabamos en tensión, o meu pai era o matachín, a súa aprendizaxe foi a base de ver unhas cantas veces a un señor que se dedicaba a capar e a matar os porcos. Todo comezaba o día anterior, ese día o porco pasaba sen comer, así desta forma tería as tripas baleiras e facilitaba a súa limpeza no momento en que a miña avoa Ramona e a señora Sara levasen as tripas ao río para lavar. Ser o matachín conlevaba unha gran responsabilidade, non servía calquera, todos os que iamos botar unha man tiñamos que obedecer as ordes do meu pai, el era quen ordenaba e nós cumprir ao momento co que nos mandaba.
O meu pai extraera dun caixón un envoltorio de papel de estraza, nel atopábanse uns cuantos coitelos moi afiados especialmente para ese momento. Organizaba el todo, o banco, os coitelos, as tinas para recoller o sangue, os cepillos… estaba todo en orde… Uns cuantos homes achegábanse a cochiquera, alí comezaba a desgarradora escena, si, para algúns de nós era algo dramático, é que no fondo habíaselle collido agarimo ao marrano, despois co tempo a min xa non me facía efecto ningún, eran tantos os porcos que tiñamos, uns cincocentos, que por un que se mataba aínda che quedaban uns cuantos máis.
Cunha corda na man, o meu pai era o que entraba primeiro, achegábase ao porco cun pouco de comida e dado que estaba sen comer, era fácil de que se lle achegase, nese momento, con moita maña, Juan da Rons colocáballe a corda no fuciño, nese momento os demáis homes entraban en escena, aí é cando o marrano dáse de conta que algo ían facer con el, e resístese a saír da súa cuadra… Comezan os chillidos, comeza a tensión, como boamente poden van achegando ao banco, alí, todos a un tempo colócano encima, e todos a un tempo saben como collelo e aguantar as súas patadas e soportando os chillidos que rompían os tímpanos. No momento que estaba ben suxeito, era cando meu pai entraba en escena con aquel coitelo súper afiado, un momento en que tiña que poñer os cinco sentidos, o coitelo tiña que coller unha única dirección, unha incisión preto dá gorxa, no momento que comezaba a sangrar a miña avoa xa estaba preparada cunha tina para ir recollendo o sangue, en dita tina anteriormente colocara unha cebola para que o sangue non calase.
Ao finalizar este momento tan tenso e de nerviosismo, cando o porco estaba totalmente desangrado, dábase un descanso para tomar un viño. Mentres toman o viño, todos felicitan ao matachín pola certeira coitelada na carótida, eres moi bo Juan, nada que ver co paisano que nos viña antes, o porco con él sufría, contigo non se entera…
Cando anos máis tarde chegouse a prohibir este tipo de matanza e impúxose o da pistola perforadora, moitos dos nosos paisanos comentaban que a carne non sabia igual: se sempre se fixo así, sería por algo, estas modernidades a min non me convencen, decían entre eles cando estaban na taberna tomando a chiquita…
Despois de tomar un grolo, era o momento de chamuscar o marrano, e para iso había que coller un pouco de palla, plantarlle lume e comezar a queimar todo o corpo do porco, non podía quedar un pelo e despois había que quitarlle os pezuños, máis tarde comézase a lavalo, para iso con un bo cepillo e auga quente, quedaba limpo cómo a patena. O rematar isto, comezaba outra vez o traballo de meu pai, había que abrir en canle o porco para retirarlle as visceras: corazón, riles, tripas… Despois de baleiralo colgabamos o porco na adega, colocábase en vertical, usando para iso unha corda e ademáis con uns paus á altura da barriga para mantelo aberto. Mentres se facía isto, a miña avoa xa estaba coa súa veciña no río, lavando as tripas. É que do porco aproveitábase todo, a graxa máis fina que se atopaba no medio das tripas utilizábase para facer rixóns, e coa graxa que cubrían os riles utilizábana para o unto.
Recordo que na casa de miña avoa, o que era a taberna dá Rons, facíase toda a vida na planta baixa, aparte da taberna que era á vez ultramarinos, había un apartado onde tiñamos unha cociña e un cuarto onde comiamos, o andar de arriba da casa era onde estaban as nosas habitacións, e ademáis había un salón (que se ten usado algunha que outra vez nas festas do patrón) e unha cociña, que eu non recordo que se utilizase como tal. Nela si lembro ver os chourizos e as morcillas de sangue colgadas por toda a cociña, alí curábanse. O recordar esto danme ganas de comer morcilla, é que a miña avoa tiña moi boa man para facer chourizos, morcillas e filloas de sangue.
O seguinte día tocaba a última parte, había que é despedazar o porco, cada anaco, cada tipo de carne tiña unha función de uso, que se para facer chourizos, que se o raxo, e despois había que salgar o resto…ese traballo tocoume a min durante muitos anos. Normalmente eran días de muito frío e non era un traballo mui doado, había que estar metendolle sal por todos os lados á carne, non podía quedar un centímetro de carne sen salgar, o meu pai controlábame cada certo tempo se o ía facendo ben. A partir dese mesmo día xa estabamos criando outro porco para o seguinte ano… Por certo, falando fai uns días co pintor de Briallos, Celso Varela, quen co seu pincel fixo varias obras relacionadas coa nosa parroquia, comentoume que o seu avó foi matachín , e lembra aquel coitelo que chamaba a atención polo seu mango repuxado en prata.
O seu avó nacera no lugar de Porta do Conde, do Concello de Portas. Tiña un irmán que era tamén matachín, de nome Guillermo.