Antón Roel Villanueva
O almanaque do tempo
A vida acaba levándonos por mil variados vieiros pero, ao final, sempre voltamos ao principio. Basta que vire un anaco o vento para voltar ás lembranzas dos dourados días da infancia ao remexer no fardel da memoria. Ali estaba a carón da igrexa da Peregrina nunha mañá de friaxe, un home vendendo un calendario doutro tempo semellaba coas campás da igrexa coas baladadas detiveran o tempo, aquel home vendia o calendario O Mintireiro Verdadeiro, un libriño doutra época en perigo de extinción.
Antes dos homes do tempo dos móbiles e das isóbaras, os nosos antergos fiaban as colleitas e sementeiras a uns calendarios que vendían nas feiras. Eran os conservadores dos refraneiros populares e xunto ás Coplas dos Maios a ás Leiteiras conservaban e mantiñan vivo o noso idioma e o levaban ás cidades en tempos de esquecemento: O Gaiteiro de Lugo, o Zamorano, etc. Lembro cando a feira do gando na cidade estaba no Campo da Feira. Meu pai ía mercar os abonos e sementes no tempo de sementar e sempre viña cun almanaque onde se dicía, como e cando era a lúa propicia para que os produtos da terra agromasen mellor. Chamábase o Calendario Z Z, aquel pequeno libriño tiña de todo: refráns, cantigas, receitas de cociña, as plantas medicinais para curar doenzas e catarros, as fases da lúa, etc. Era como unha escolma escrita do que se escoitaba nos Muíños e nos Lavadoiros, que era onde se atopaba a sabedoria popular.
Atopábanse en todas as prazas da cidade. Na Praza do Teucro, alí a caròn dos Laranxos púñanse as velliñas a vendelo cando o Mercado dos Vimbios. Aquelas entrañabeis velliñas co pelo da cor da neve e as mans cheas de sabañóns (frieiras) polo frío xunto a mercadoria recitaban os refraneiros de aqueles calendarios, o mesmo que facian as súas compañeiras da veciña Praza da Verdura cando a Festa das Cabazas, e polo Nadal na mesma praciña e na de Abastos a Feira das Galiñas e Pavos.
Xa non estan as velliñas que se puñan cos moños de vimbios, que a nós, de cativos, semellaban as tendas dos indios, nin as que sentadas nos bancos de pedra a carón das Catalpas na Verdura vendían as Cabazas. Xa esmoreceu a feira do gando no Campo da Feira. Non fomos quen de, na súa memoria, manter o nome da praza, pareceunos máis moderno porlle Barcelos. Xa non quedan as Leiteiras, perxonaxes entrañables da nosa infancia. Tampouco fomos quen de recordalas nun momumento.
Merquei aquel home que viña doutro tempo un calendario dun tempo fuxido como recordo que houbo un tempo que axiña esquecemos no que nosos antergos fiaban a sua mantenza do ano ao que lle puña o calendario que agora está en perigo de extinción. Sería bo que nunca esqueceramos de onde vimos e que a vida dos nosos devanceiros non hai que deixala no esquecemento.
Noraboa aos premiados neste ano co Cidade de Pontevedra por apostar polo noso idioma. E que cante o Merlo que axiña está aí a Candeloria e poidan casar os paxariños.