Pedro J. Peón Estévez
O Trepias
Que o Trepias me tenha por amigo é algo que me honra. O Trepias come de memoria, fala polos cóbados e fuma coma un carreteiro, toma banhos de sol e cando chove, abrígase onde pode. Non se leva coa auga; por dentro, dalhe arcadas e, por fóra, arrepío. Confía que esta vida tenha algún sentido e sexa, cando menos, "un grande absurdo". Tamén di que a palabra "paupérrimo" inventouse para el porque a xente o ten por indixente integral: vaia; que non ten nada, ou menos que nada, pero é mentira; ten un papo descomunal. Vive en tempo de desconto pero confía en xogar a prórroga.
O Trepias fala con segundas, é un home sabio; un compendio de filosofía. Por un pitilho cóntache un conto; por pitilho e chiquito, unha disertación e por pitilho, vaso e taco: conto, conferencia e cantata final; o "kit" completo. A primeira vez que o vin foi nunha baiúca e pidiume un pitilho pero eu xa había que o deixara por "prescripción facultativa" (que vaia saber vostede o que é iso). O patrón díxolhe ó senhor Trepias que non molestase á xente e o home deu media volta en silencio. Axinha, díxenlhe o taberneiro que me vendera un pito e deilho ó home. Tamén o convidei a unha taza e unha tapa de orelha. O Trepias mandoulhe unha chuchada ó cigarro, bebeu un grolinho de vinho, petiscou un anaquiño de orelha e comezou a falar. O patrón rosmoume polo baixinho: :"Fixéchela boa". Comezou cunha cantiga para romper o xeo (ou os tímpanos):
" Os trabuqueiros de Porto - Ai sim, ai sim, ai não..
Os trabuqueiros de Porto - Ai sim, ai sim, ai não.
Fixerom um juramento - lake, lake, lake sim, lake não, lake não,
fixerom um juramento - lake, lake, lake sim, lake não, lake não...en fin.
Coa mesma enfrascouse nunha lea filosófica sen pés nin cabeza.
- " Diós (nunca dicía Deus) fixo o mundo en seis días e así lhe quedou. Vale que daquela estaba só e non tinha quen lhe botase unha man. Pase que non tivera ferramenta, nin máquinas, nin tecnoloxía punta nin sen despuntar, nin fita adesiva...(Pero como se pode facer nada sen fita adesiva !?...por favor !). O caso foi que fixo o mundo a pulso, ó tuntún, amasado cos pés e modelado coas mans! e, a verdade foi que con tantas présas e falta de medios (desculpas, desculpas!), saíulhe francamente mal. E digo eu: que necesidade había de correr tanto se disponhía de todo o tempo do mundo? Xaaá, xá; era o primeiro mundo que facía e faltábalhe práctica, pero esas cousas hai que colhelas con carinho e tomarse tempo, que ninguén o apuraba. Di ti que para o velho que era, sen planos nin lentes e naquel tempo tan atrasado, xa bastante fixo, pero ben puido esmerase un pouquinho. Porque vamos a ver, (por ponher un exemplo): o papo da perna ben nolo puido ponher por diante da canela que así aínda a podía defender dunha couzada...en fin...
Aquí, o Trepias, interrompeu a leria para botarlhe máis un grolo e triscar un anaco de orelha e, cando eu pensei que ía seguir coa Disertación Xenesíaca, carraspou, achinou os olhos, botoume unha man polo ombreiro e cantoume unha portuguesada das suas:
"Se o Padre Santo soubera
o gosto que o fado tem.
"Se o Padre Santo soubera
o gosto que o fado tem,
viría rumo de Porto
montado num burro morto
brincar o fado tambem"
En fin...
Ultimamente afeccioneime a facer paseos nocturnos pola remozada zona antiga de Pontevedra, libre dos agobios do tráfico rodado. Antonte cando pasaba por unha estreita e húmida rúa empedrada, sentín música nun dos locais..." Menina estás à janela com o teu cabelo a lua / não me vou daqui embora / sem levar uma prenda tua "...Cando cheguei á súa altura, xa rematara o concerto pois o intérprete fixera un alto para ‘molhar a palheta’ e recuperar folgos. Era o Trepias. Tinha un cavaquinho nunha man e unha taza na outra, da que apurou o contido antes de a pousar sobre o mostrador e dicirlhe ó taberneiro: “ Bota outra aí que paga este amigo que entra pola porta “. O cantineiro miroume procurando a minha aprobación e eu asentín discretamente coa cabeza. Serviulhe o chiquito e tamén algunhas lascas de chourizo case transparentes. O Trepias sorbeu un grolinho e logo encaroume: “ Como estamos en defuntos, acordoume un caso que me pasou haberá cousa dun século aló na minha aldea, San Pedro de…..Gorrobelho! “ (estaba claro que non quería dicilo). En fin...
“ Foi nun tempo en que eu tinha un cadelo pulgento tan pobre coma min e, encima, parvo. Non valía para cazar nin para gardar casa…nin siquera tinha ansia para andar ás cadelas no seu tempo. Era tan ruín e tan pouca cousa que acordei chaarlle Pitís. Pitís quere dicir pequeno en franchute, sabedes ? ( que caralho ides saber !). Pero, así e todo, tinha unha virtude: ventaba a morte. Si, amigos; o Pitís era quen de….”
Un - Predicir ?
Trepias - Cheirar…
Outro - Auspiciar ?
Trepias - Osmar…
Outro máis - vaticinar ?
Trepias - Presentir…
Un recén chegado - Prognosticar ?
Trepias - Sospeitar; e basta xá de interrupcións, agoirentos ! É a minha historia, e cóntoa eu como me dea a gana !!
"En fin. Resulta que o meu Pitís criara fama de profeta, ou así, en toda a comarca. Disque se ouveaba en calquera porta, naquela casa habería unha morte a non tardar moito, ou se daba en seguir a alguén, ese alguén pronto faría "o tránsito" e xa podía ir encargando un chaleque de pau á medida. O caso era que todo o mundo o trataba ben, non fora a ser o caralho. Unha vez botaron a faltar a "Pacorrancha", un vecinho solteiro e case corentón. Había dous días que non o tinhan visto por ningures e comezaron a desconfiar. Foron onde vivía e estaba pechado con chave. Daquela, o pedáneo dixo:
- Ide buscar o can.
Foron procurar o Pitís onda min. Eu díxenlhes de cobrarlhe os servizos do chucho.
- Home Trepias, non fales agora de cartos que é para un asunto de "fuersa" maior! - dixo o outro.
- Xa o sei, hó. Venha, levade o animalinho pero tratádemo ben que é moi sensible. Se lhe dades ben de comer, adevinha melhor. Ese radar que ten na chola trabalha melhor co bandulho cheo.
Levaron o can á casa do Paco e eu funlhe detrás amodo. Cando cheguei alí, o animal estaba deitado no chan e os vecinhos todos arredor del.
- Que lhe pasa ? -preguntáronme.
- Non lhe pasa nada...déstelle de comer como vos dixen ?
- Xa comerá despois, primeiro que informe.
- Porlhe de comer e non sexades conichos ! que será can pero parvo non. Porlhe papeo, e non calquera cousa que este tenvos o padal moi fino...
O Pitís comeu e bebeu abondo e, cando rematou, subiu as escadas da casa de vagarinho e uliscou por baixo da porta.
- Mirade como olfatea -dixo un- se cadra, o pobre Paco está morto aí dentro...
Pitís deuse a volta, estarricou o pescozo, enrugou o focinho e analizou o aire. Logo botou escadas abaixo e pasou a escape por entre os curiosos todos, que o seguiron a correr cara o monte atravesando leiras, abancando regueiros e balados ate perderse entre as primeiras árbores da fraga. A patulea seguíao a duras penas caendo e erguéndose cada pouco, molhados, enlameados e berrando: " Pitís !… Pitíiis !! Eu quedei na aldea que boa gana tinha de ir monte arriba correndo coma un tolo detrás do cadelo. Os primeiros que chegaron de volta contáronme a historia tras recuperar folgos:
" Cando chegamos alá arriba atopamos ó Pitís sentado mirando para Paco nunha situación un tanto desagradable. O home estaba no carbalho velho co cinto ó pescozo e un papel na man; non quero que me acorde con aqueles olhos inchados… ! Tinha media língua fóra e debía levar tempo así porque xa cheiraba abondo...horrible tío, horrible ! O peor foi cando o propio Paco nos dixo todo cabreado: Que pasa ? é que non pode un cagar tranquilo ? "
O tal Pacorrancha botara unha moza noutra aldea e foi pasar uns días con ela. Cando vinha de volta tivo un apertón na carbalheira darriba e como andase un tanto estrinxido...enfín. E iso foi todo "
O Trepias bebeu máis un gurrucho, tusiu, finxiu afinar o cavaquinho e cantou algo alentexano.
"Eu quero ir
para o altinho que eu daqui não vejo bem
Eu quero ir
para o altinho que eu daqui não vejo bem
Quero ir ver
Do meu amor se ele adora mais alguém
Quero ir ver
Do meu amor se ele adora mais alguém"
...........
Xa hai que non o vexo. Botei tempo procurándoo pola vila sen atopalo. Mesmo merquei un paquete de Ducados para poder convidalo. Onte déronme resposta. Na tasca en que preguntei, a patroa indicoume no alto da parede o cavaquinho pendurado. En fin...
Nota: As dúas primeiras cancións aprendinas de cativo da minha mamá María Estévez.