O bosque encantado
Por Marga Díaz
España é un dos países de Europa cunha maior variedade e diversidade de espazos naturais. Entre eles os Parques canarios de Anaga (Tenerife) e Garajonay (A Gomera), a Selva de Irati en Navarra ou As Fragas do Eume en Galicia son bos exemplos deses lugares que tocados pola man dun clima e localización específicos parecen máis propios de fábulas e contos de fadas.
As illas Canarias acollen no seu interior algo máis que asollados e extensos areais. Os bosques dalgunha delas son unha boa mostra dos microclimas que se poden chegar a desenvolver en diversas zonas do planeta e de como estes afectan de maneira crucial á paisaxe. Os bosques de Laurisilva da Palma, Tenerife e especialmente A Gomera, dan fe da frondosidad dunha paisaxe que en ocasións e por descoñecemento, presuponse de entrada case desértico:
En Tenerife o Parque Rural de Anaga localízase no extremo Norte da illa. Nada máis penetrarnos no bosque invádenos unha néboa húmida acompañada na maior parte dos casos de orballo, coma se cruzásemos o limiar cara a un mundo moito máis primitivo. A sensación é a verdade, moi gratificante: troncos poboados de brión, ramas entrecruzadas en formas inimaxinables e todo un mundo alleo ao perpetuo sol da illa.
Pero falar de bosques de laurisilva é sobre todo falar da Gomera: a illa acolle o mellor ecosistema deste tipo de todo Canarias e un dos mellor conservados de Europa, situado no Parque Nacional de Garajonay. O desastroso incendio de 2012 a pesar da desgraza para o ecosistema que segundo os expertos podería tardar ata un século en recuperarse, non logrou acabar con este inmenso bosque que polas súas características únicas está considerado Patrimonio da Unesco e Reserva da Biosfera.
A illa da Gomera é de seu un lugar que merece a pena percorrer: estradas serpenteantes que atravesan montañas abruptas, miradoiros que nos enfrontan a barrancos vertixinosos e unha paisaxe de contrastes entre mar e montaña. A illa está chea de recunchos atrayentes como o seu capital San Sebastián e pequenas aldeas que conservan tradicións ancestrais como o asubiar gomero (hoxe Patrimonio inmaterial da Humanidade) ou antigos oficios como a elaboración de licores ou o archiconocido cultivo do aloe beira, con todo é o bosque de Garajonay o que resulta visita ineludible na illa: Helechos de aspecto primitivo, loureiros e un gran número de especies vexetais e animais endémicas, constitúen o groso do Parque Nacional. As similitudes con Anaga son evidentes, pero entre helechos e brumas, Garajonay acolle aínda unha maior mostra do mellor bosque representativo da Era Terciaria.
Xa na Península, atopámonos con outro importante exemplo da riqueza natural e biodiversidade do país ao achegarnos á zona norte de Navarra: a Selva de Irati que abarca unha ampla rexión cara ao Pirineo Navarro, está considerada o segundo maior bosque de haxas e abetos de Europa despois da Selva Negra alemá. Situado no val do río Irati, trátase dun bosque protexido por diversas figuras como a declaración de Reserva Natural, ou a declaración de ZEPA (Zona Especial de Protección de Aves).
O bosque abarca unha ampla extensión pola cal transcorren varios carreiros de diferente nivel de dificultade. Para quen non estamos moi curtidos no tema do sendeirismo un percorrido circular polo encoro de Irabia pode ser un bo comezo: as súas augas acompáñannos ao comezo do carreiro tras atravesar a presa e reaparecen cunha preciosa cor verde esmeralda en diversos puntos do camiño, unha vez penetrados de cheo no bosque. Mentres tanto o paseo descobre inmensos exemplares de haxas que coa súa altura apenas deixan penetrar os raios do sol e zonas de abetos que intensifican o verde da primavera de Irati. Ata 16 rutas oficiais completan a variedade de carreiros a percorrer por este paraíso forestal, no que ademais se poden visitar desde covas ata restos romanos.
Tamén as zonas despexadas teñen o seu particular encanto ao irnos atopando con rabaños de cabras, ovellas, vacas ou cabalos que en liberdade salpican os prados e as montañas do Parque.
A paisaxe no outono adquire en Irati unhas tonalidades especiais coa mestura de ocres, verdes e marróns que non envexan para nada o verde intenso que exhibe no resto de estacións. En calquera caso é un espectáculo para o visitante, que chegou a impresionar ao propio Hemingway quen o utilizaba como lugar de inspiración e descanso.
Tamén na nosa terra, en Galicia, atopamos outra das xoias naturais máis destacadas da Península: O Parque Natural das Fragas do Eume que acolle un dos bosques Atlánticos mellor conservados de Europa. Loureiros, acivros e madroños que conservan as súas follas dando frondosidad durante todo o ano ás ribeiras do Eume conviven con carballos, castiñeiros e fresnos que achegan unha nota non menos fermosa na paisaxe otoñal conformando un manto dourado que dá a As Fragas o aspecto dun bosque encantado. O parque acolle ademais unha gran variedade de fauna propia de sitios húmidos: sapos, píntegas ou ras e demais anfibios acompañan nas ribeiras a helechos, brións e líquenes achegándonos a épocas prehistóricas. As rapaces e pequenas aves como o Martín pescador ou o merlo acuático tamén teñen presenza nas marxes do río e o bosque. Realizar algunha das rutas propostas por as Fragas do Eume é un ritual imprescindible para calquera bo afeccionado ao sendeirismo, pero non o é menos o facer unha parada nos dous mosteiros que se inclúen nalgunha delas:
O Mosteiro de Caaveiro de pequeno tamaño pero aspecto sólido, con muros robustos e ábsida circular, acolleu nos seus inicios a unha antiga comunidade de monxes anacoretas. Consérvase en bo estado a planta románica e o campanario posterior de estilo barroco. O edificio foi declarado Conxunto Histórico Artístico, e forma parte dunha interesante ruta circular por As Fragas, moi fermosa e de baixa dificultade.
Tamén nas proximidades e compartindo terreo co Parque atópase o Mosteiro de Monfero, un edificio ao que a súa fachada elaborada con lousa a modo de taboleiro de xadrez outorga un aspecto peculiar e inconfundible. O mosteiro conta con outros detalles de interese artístico e popular como a imaxe da Virxe de Cela. Anualmente a finais do mes de xuño celébrase unha romaría nas proximidades do mosteiro lembrando a esta " Virxe Milagreira".
Historia, arte e natureza garanten nas Fragas do Eume unha das mellores visitas e excursións que se poden facer en Galicia e descóbrennos un dos bosques e ecosistemas de maior importancia a nivel internacional.
A natureza logrou perpetuar estes ecosistemas únicos aos que a man do home, afortunadamente, apenas chegou a alterar. Para a súa conservación é necesario dotalos de figuras de protección como a declaración de Parque Natural, Parque nacional ou Reserva da Biosfera, entre outros. A pesar diso, algúns como As Fragas ou Garajonay foron pasto das chamas por falta de medios, descoido ou intereses económicos. A obrigación de manter estes espazos no seu estado puro e á vez protexidos é responsabilidade de todos.
Relacionadas:
-
Marga Díaz, colaboradora de PontevedraViva, publica unha reportaxe en National Geographic sobre Ons e Cíes
Por Redacción |
-
Paisaxes da España descoñecida
Por Marga Díaz |
-
Galicia, terra de cultura e patrimonio
Por Marga Díaz |
-
Venecia, moito máis que pontes e canais
Por Marga Díaz |
-
Unha escapada de Venecia a Padua
Por Marga Díaz |
-
A vida eremítica. A beleza da arquitectura rupestre
Por Marga Díaz |
-
'Camino Soria'
Por Marga Díaz |
-
Exipto: un patrimonio crecente e un turismo en decadencia
Por Marga Díaz |
-
Florencia: A cidade da arte
Por Marga Díaz |
-
Viaxes polos lugares máis sorprendentes
Por Marga Díaz |