O "suplicio" de non poder nin chorar os defuntos
Por Natalia Puga & Mónica Patxot
Adela e Nieves acudiron este xoves ao cemiterio de San Mauro por primeira vez despois de case oito semanas. Nada máis entrar e achegarse á tumba de Manuel, invadiunas a emoción. Demasiado tempo sen situarse diante del e conversar. Pai de Adela e marido de Nieves, faleceu o pasado 25 de decembro aos 85 anos deixando un baleiro que tan só conseguían amortecer con visitas diarias ao camposanto.
Levaban dous meses e medio de rutina cando "de súpeto, chegamos aquí e atopámonos a porta pechada". O peche foi unha das restricións asociadas ao estado de alarma para frear a expansión do coronavirus e, para elas, "un suplicio moi grande".
Este xoves, segundo día de reapertura dos cemiterios de Pontevedra, retomaron ese costume que pretenden manter a diario e durante practicamente toda a súa estancia acompañáronas as bágoas. Levaban semanas conténdoas e non puideron evitar que brotasen, pois, como sostén Adela, "para nós foi moi duro non poder vir aquí" e seguir a súa particular terapia para afrontar o duelo.
"Vir aquí e estar un ratiño con el dános un pouquiño de paz", explica. Esta tranquilidade non estivo ao seu alcance estas última semanas e engadíronlle a angustia de pensar en que as flores que presiden a tumba estaban estragadas e non podían cambiarllas, de modo que, nada máis entrar, pegáronse ao mármore e romperon. Podían volver estar co seu "bebé xigante", como lle chamaban durante os oito anos e medio previos á súa morte nos que o parkinson lle restou movementos e sumou dependencia.
Nai e filla foron este xoves dous das escasas visitantes que acudiron a San Mauro en horario de tarde. A reapertura chegou a este cemiterio municipal con restricións horarias e de seguridade. De 9 a 11 pola mañá, de 17 a 19 pola tarde e, sempre, con luvas e máscara para un lugar no que, no caso de que se produzan aglomeracións, os contaxios serían multiplicadores.
As rúas do cemiterio recobraron unha imaxe similar e á vez diferente á habitual. Nunca antes se vira a tanto visitante con luvas e con máscaras, moitos optaron por facer limpezas a fondo de panteóns e nichos que adoitan estar reservadas a épocas puntuais do ano como os días previos ao Día de Todos os Santos, e resulta complicado lembrar outra época do ano con tantas flores secas e estragadas.
Entre tumba e tumba, ademais, a realidade imponse e aparece algunha con ramos e coroas recentemente colocadas ou secas e non retiradas que evidencian enterros recentes e que rememoran eses enterros aos que tan só puideron asistir tres persoas e eses funerais pospostos a datas sen determinar nas que a pandemia dea unha tregua.
Moitos dos que aproveitaron esta semana os primeiros días de reapertura fixérono para repoñer esas flores mortas. É o caso de Pili. Acudiu o xoves lixivia e luvas en man para desinfectar o panteón ao que nestas últimas semanas non puido acudir a chorar ao seu pai e o venres para renovar as flores.
De acudir dúas veces á semana pasou a non pisar San Mauro en oito semanas e o cambio fixo efecto no seu ánimo, tan sensible que, nada máis empezar a falar, o pranto non deixa saír as palabras. "Non son capaz de falar", explicar, tras recoñecer o moito que botou de menos un pequeno xesto a tan só uns metros de casa que antes a reconfortaba e agora a emociona.
O peche do cemiterio tamén cambiou as rutinas de Juan Alfonso. Aos seus case 88 anos -cumpriraos en outubro e di seguro: "penso chegar alá"-, acudía a diario desde a súa casa na praza de España para visitar a tumba da súa muller e agora levaba oito semanas sen pisar as instalacións.
No seu caso, non pensa acudir a diario, pois é "grupo de moito risco" e non quere expoñerse, pero esta semana aproveitou unha visita programada ao médico para achegarse, non sen certa pena, pois entrar pareceulle " tristísimo", sobre todo, pensando en todas esas familias que non puideron dar unha despedida adecuada aos seus seres queridos."Os enterros xa son tristes pola xente que morre, pero se despois non podes ir, faise máis triste pola familia".