A historia do século XX, a través da súa moda: do fin do corpiño ao "valor da comodidade" post pandemia
Por Natalia Puga & Mónica Patxot
Coñecer a historia do último século a través da súa moda. Esa é a oportunidade que ofrece o novo curso que se imparte desde esta semana no Edificio Castelao do Museo de Pontevedra.'Alegatos a medida. Indumentaria do século XX' desenvolverase ao longo de dez sesións, unha semanal cada mércores de 19.00 a 20.30 horas e, nelas, Carolina Munáiz axudará aos asistentes a entender mellor os vínculos entre os acontecementos económicos e históricos e a forma en que as persoas o expresan a través da súa moda.
Carolina Munáiz (Pontevedra, 1976) é docente na Escola Superior de Deseño de Moda Formarche da Coruña, titulada en Ilustración e con formación na Escola de Canteiros de Pontevedra. Ao longo dos tres próximos meses, será a responsable de trasladar ese punto de vista de "a moda como un elemento de expresión, como unha linguaxe expresiva e creativa" e tamén do seu reflexo e retroalimentación noutras disciplinas.
Así, poderanse coñecer as vinculacións da vestimenta coas actividades musicais, cinematográficas e coas creacións artísticas, a través de dez capítulos que serán como unha crónica histórica que comezará a finais do século XIX coa aparición da figura do modisto, unha idea da alta costura que segue ata día de hoxe. Será fundamental a figura de Charles Frederick Worth, que "desde París irá imprimindo o seu gusto ás clientas".
Como ocorre ao longo de case toda a historia, trátase de clientas privilexiadas da alta burguesía e da Corte, pero a novidade nestes últimos anos do século XIX é que aparece o olfacto empresarial. Worth empezará a mostrar as súas coleccións, creando distintas tempadas. "Irá sumando á confección e á costura, o desexo, a sedución, as ganas da novidade. E aí os ritmos iranse apresurando ata a actualidade", explica Munáiz.
Durante as sesións Carolina Munáiz farase tamén unha parada nos primeiros anos do século XX e Paul Poiret, unha figura xa recoñecida por aquelas rúas do centro de París a comezos do século que tiña unha gran inclinación pola creatividade artística e pola pintura. Levado polas ansias de sumarse a unha carreira vangardista que xa iniciara na pintura "quererá tamén impoñer unha nova silueta", por iso é polo que sexa un dos pioneiros e firme defensor de "apartar o corpiño da silueta feminina e liberala". Será o inicio do fin do corpiño.
Eses inicios do século XX serán unha década optimista, a Belle Epoque, que se verá truncada pola Primeira Guerra Mundial, que deixará un panorama desolador. Tal e como lembra Carolina Munáiz, pasarase do optimismo e o progreso, da fe na ciencia e na industria a unha guerra que acabará con todo, pero que, ademais, será o caldo de cultivo para unha nova forma de ver a vida.
Tras eses catro anos en guerra, "xurdirán uns ano 20 guiados por unha xeración que xa non atende á moral nin á ética nin á estrita etiqueta de comportamento" que antes impoñían o Estado, a Igrexa e os pais. Tras o revulsivo da guerra, chega "unha especie de anarquía", a sociedade arrólase nunha especie de evasión, "a velocidade, o dinamismo, os coches, gozar da vida, vivir o momento" que no mundo da moda materialízase nun novo tipo de muller que "dará un paso adiante para equipararse aos seus compañeiros homes".
Xa liberadas do corpiño, as mulleres cortan o pelo e sóbenlle o baixo á saia. Neste momento emerxe Coco Chanel. Ela mesma será o seu mellor modelo de estilo destes novos tempos que "se perfila liberada" e busca gozar o momento.
O crack do 29, con todo, será un paso atrás e nos anos 30, coa gran depresión económica, a moda vivirase "en termos de austeridade e de sobriedade". Segundo explica a profesora, "a muller liberada e masculina dos anos 20 desvanecerase e será substituída por unha muller á que se lle volve a reclamar un papel pasivo, caseiro".
As décadas irán avanzando e as sociedades tamén. Tras a Segunda Guerra Mundial, a sociedade vaise modernizando e os medios promulgan un estilo de vida exitoso norteamericano e "definirán a unha muller cun papel conservador", inaugurando uns anos dourados da alta costura. Xa nos anos 50, ten éxito e triunfa mundialmente o New Look de Christian Dior, unha muller que quere esquecer os anos de penuria da guerra e da crise dos anos 30 e "déixase arrolar pola elegancia e pola exquisitez".
Neste percorrido pola historia do século XX, "todo explorará nos revolucionarios e libertinos anos 60, tanto para elas como para eles". Os movementos sociais que reivindican o dereitos LGTBI, as manifestacións feministas pola igualdade e, en xeral unha "heteroxeneidade que chega a día de hoxe" abrirán o espectro da moda.
Chegarán logo anos conservadores, con Ronald Reagan en Estados Unidos ou Margaret Thatcher, a Dama de Ferro, en Inglaterra, un "capitalismo feroz" que promulgará desde as series televisivas "a ostentosidade, o aparentar, o barroquismo ochenteiro que coñecemos".
A historia non se detén, nos 90 toca pasar "vergoña da época anterior" e co novo século e a sobreinformación da chegada da internet, "o cidadán medio optará por dar as costas a que lle diten" e optará por unha moda casual.
O curso terminará con esa "antimoda pudorosa" dos 90, pero Carolina cóntanos tamén como se vive o momento actual a través da súa moda. "Vivimos nun punto no que un pode vestir á maneira que lle da gana", asegura.
Como herdeiros de concepto de auto expresión que xorden para quedar desde os anos 60 e 70, e tras tomar forza no día a día o valor da comodidade que se foi impoñendo no século XXI, chega o momento post pandemia da covid-19 no que a etiqueta e o rigor quedan ao carón, óptase por roupa deportiva e calzado cómodo. "Aplícase unha comodidade no vestir que podería traducirse tamén como unha maior permisividade a que cada un viva como lle dea a gana". E a partir de aquí, a historia seguirase escribindo.