La Deputación presenta una publicación sobre la música gallega represaliada durante el franquismo

Pontevedra
13 de junio 2023

La Alameda de Pontevedra será escenario este domingo por la mañana de una fiesta-reconocimiento para homenajear a la gente gaitera y bailadora silenciada a golpe de muerte, cárcel y vejaciones

Inauguración de la exposición  'E se fose hoxe?' en la plaza de España
Inauguración de la exposición 'E se fose hoxe?' en la plaza de España / Mónica Patxot

La Deputación presentará este domingo en la Alameda de Pontevedra una nueva publicación del departamento de Memoria Histórica, en este caso ‘A música represaliada. Unha foliada de memoria’, que pretende homenajear a la gente gaitera, bailadora y música en general silenciada a golpe de muerte, cárcel y vejaciones durante la dictadura.

Lo hará con una fiesta de reconocimiento en la que participarán personas investigadoras que recordarán y analizarán diferentes historias, ideas y luchas coartadas, y también personas que interpretarán canciones señaladas para la memoria histórica gallega, como ‘O vello e o sapo’, que Pucho, la voz de los Tamara, cantó en su última actuación en la TVG recordando a su padre asesinado.

El libro está compuesto por un prólogo de la diputada de Memoria Histórica María Ortega, 23 artículos y un epílogo de la técnica Montse Fajardo, escritos bajo la batuta de José Luis do Pico Orjais. También cuenta con una banda sonora (accesible mediante códigos QR) que acompaña los textos con canciones de las que se perdieron partituras, que se crearon en las cárceles y en el exilio, o de las que tenían letras reivindicativas, de las que mostraban resistencia, entre otras. 

Las historias que se recogen en el libro que se presenta el domingo van más allá de la provincia para intentar dar una visión de país. “Non coñecemos un traballo similar e por iso quixemos, desta volta, ir máis alá da provincia para intentar dar unha visión de país, coa esperanza de que as partituras inconclusas, os fíos dos que seguir tirando que atoparedes na súa lectura, sirvan de caxato co que percorrer futuros camiños de memoria”, afirma Ortega.

Para poder participar en la presentación del libro, que será una fiesta-homenaje, el domingo 18 es preciso inscribirse en [email protected]. El evento iniciará sobre las 11.45 horas con un pasarrúas que tendrá lugar en la Alameda de Pontevedra. Contará con la coordinación y presentación de José Luis do Pico. Participarán los ‘Dezas de Moneixas’; Alejo Amoedo, que interpretará al piano a pieza ‘Mondoñedo’; e Isabel Samartim, que interpretará a la guitarra ‘alborada de Chané’. Se interpretarán de manera coral los temas 'No bico unha estrela’ y ‘Venceremos nós’. Dopico y Xurxo Souto tocarán ‘O vello e o sapo’ para poner el broche final. La jornada cerrará con un pincho y una alborada gaitera amenizada por Xistra de Coruxo. 

Os artigos de ‘A música represaliada. Unha foliada de memoria’ son ‘Asasinato de Raimundo Rodríguez Neira’, de Xosé Álvarez; ‘Carlos López García-Picos: a ruta do exilio Betanzos-Bos Aires’, de Javier Ares Espiño; ‘Para unha alborada. A represión da música nesta banda da ría de Vigo’, de Luís Bará; ‘A canción galega en boca de mulleres galegas: dende os seus inicios no franquismo, ata a transición democrática’, de Rosalía Castro Pérez; ‘A actividade musical de Sofía Novoa nos Estados Unidos durante a Segunda Guerra Mundial’, de Samuel Diz; ‘"Peza separada” Luis R. Brage Villar: música na Prisión Provincial de Ourense’, de David Ferreiro Carballo; ‘Eduardo Martínez Torner e Jesús Bal y Gay: dous republicanos exiliados e o seu malogrado cancioneiro musical galego’, de Xavier Groba González; ‘Xesús Froiz, promotor dos Dezas de Moneixas’, de Manuel Igrexas; ‘Urbano R. Moledo e a zarzuela galega’, de Javier Jurado Luque; ‘Jesús Dopico e Manuel Quiroga: a cara e a cruz do violín galego’, de Mª del Carmen Lorenzo Vizcaíno; ‘María Valverde: dos grandes teatros europeos ao exilio uruguaio’, de Aurora Marco.

Siguen ‘Morte, silêncios e exílio interior em Cántigas da Terra. Apontamentos sobre a repressão franquista em torno do coro’, de Moncho do Orçam; ‘Alexandre Bóveda e a Sociedad Coral Polifónica da Ponte Vedra. História dum silêncio’, deJosé Luís do Pico Orjais e Ramom Pinheiro Almuinha; ‘Jacinta Landa Vaz: a jardineira leal’, de José Luís do Pico Orjais; ‘José Gómez Avelaira e os Gaiteiros de Xinzo da Costa’, de Alberte Pérez; ‘Higino Cambeses Carrera. Ler nas entrelinhas’, de José Luís do Pico Orjais; ‘Freire Penelas ou o elo silenciado da tradición: e o pavor, fillo da preguiza e da represión’, de Xulio Pardo de Neyra; ‘Amador Rodríguez Solla, zapateiro e gaiteiro. O famoso “Tarzán” da fuga do penal de San Cristóbal’, de Xosé Ramón Paz Antón; ‘Manuel del Río Mandayo, un exemplo da barbarie fascista en ordes’, de Manuel Pazos Gómez; ‘Maria Otero e Evangelino Taboada. Uma história para a lembrança’, de Isabel Rei Samartim; ‘O Señor Constante era unha persoa respectada, un home de ben’, de Xerardo Fernández Santomé, Xavier Moreda García, Giovanna Moreda García; ‘Os silencios de Pucho Boedo’, de Xurxo Souto; ‘O exilio da violinista’, de Carme Vidal; y el ‘Epílogo: escala de memoria’, de Montse Fajardo.