A orde de confinamento ditada polo Goberno para combater a expansión do coronavirus transformou as rutinas e metas dos deportistas. As competicións foron suspendidas, os equipos separáronse e os adestramentos teñen que realizarse agora nos fogares sen moitos dos medios necesarios para realizar unha preparación adecuada.
É por iso que a frustración, as dúbidas ou a ansiedade asaltan a mente de moitos deportistas. Co obxectivo de axudar a canalizar estas situacións e ofrecer resposta a moitas cuestións que se fan estes días os profesionais do deporte, o psicólogo pontevedrés especializado na alta competición, Iago Roel, contesta a preguntas expostas por deportistas de diversas disciplinas como a loitadora Lydia Pérez, o boxeador Aarón González, a nadadora Bea Gómez, o piragüista Adrián Sieiro, o xogador do Teucro, Vicente Poveda ou o adestrador de tríatlon do CGTD Jonathan Cancela.
Como crees que lle afectará aos deportistas non competir ou competir moi pouco este ano 2020?
Moi boa pregunta. Cabería destacar que esta situación é a primeira vez que sucede na historia recente polo que as consecuencias psicolóxicas de todo isto son impredicibles. Con todo, deberiamos ter en conta dous aspectos.
A incerteza pode provocar tensión. O feito de que non saibamos que vai pasar e que non teñamos unha planificación da tempada pode facer que esa tensión derive en ansiedade. Para reducir esa incerteza, céntrache naquelas cousas que se poidas controlar, e mellor que sexan a curto prazo sen facer suposicións de ningún tipo.
Parte da motivación dun deportista son os resultados, e debido a que non se sabe se haberá competicións, esa motivación pode decaer. É importante atopar outro tipo de motivacións centrándose en aspectos físicos, técnicos, tácticos ou mentais na medida do posible. É importante comprender e aceptar a situación facendo un plan de acción á túa medida.
Estou lesionado, pola situación actual non podo tratarme e non se que consecuencias traerame.
Unha situación de lesión sempre é complicada xa que xera preocupacións, as cales aumentan se temos en conta o momento que estamos a vivir. Se te centras en suposicións futuras por exemplo: "A corentena non me vai a permitir recuperarme ben”, o normal é que teñas ansiedade porque basicamente estás a centrar a túa atención a un futuro incerto e negativo.
O meu consello é que collas ti mesmo as rendas da situación. Non supoñas, actúa no teu beneficio asumindo que, aínda que non sexa a situación máis óptima sempre podes levar a cabo acciones para tentar mellorar. Consulta con expertos en recuperación de lesións e feixe unha planificación centrándoche no presente, non no futuro.
Como afrontar psicoloxicamente o feito de ter competicións cada mes e agora non ter nada como mínimo ata despois do verán?
Facer deporte de alto rendemento require certos sacrificios como adestrar duramente moitas horas, coidar a machada a alimentación ou ter menos horas libres. Para aceptar levar a cabo eses sacrificios ten que existir unha fonte de motivación importante a curto, medio e longo prazo e normalmente é a competición. Por iso é importante non poñerse datas de ningún tipo nin facerse suposicións do que poida pasar no futuro porque non depende de nós e iso pódenos xerar ansiedade.
Agora máis que nunca é importante configurar un plan de acción moi centrado no presente e focalizar a nosa atención noutras fontes de motivación personalizadas para cada deportista.
Podo dicir que é unha oportunidade para adestrar a atención no presente (en ocasións as suposicións futuras fan que as emocións se disparen durante unha competición e baixe o rendemento), ou para potenciar aspectos que en circunstancias normais non lle dedicas tanto tempo a potenciar.
A clave é a adaptación á situación que vives e precisamente, a adaptación, é un dos aspectos crave para optimizar o teu rendemento en competición.
Con todo o que está a pasar, é un bo momento para tomar decisións sobre o teu futuro cando isto acabe e así estar preparado ou é mellor deixarse levar sen darlle demasiadas voltas e actuar cando isto pase?
Cando as emocións están alteradas e carecemos de información suficiente, o máis sensato adoita ser esperar. Isto pódese matizar en funcion do tipo de decisión que queiras tomar pero o que está claro é que unha decisión importante e transcendental merece ser sopesada con detemento, con cabeza fría e con información contrastada.
Se tomamos unha decisión que pode cambiar a nosa vida é importante darlle cabida ao aspecto lóxico e non facelo en quente. Algúns pasos que podes seguir son: Parar e escribe sobre aquilo que queres decidir poñendo en orde as túas prioridades, analiza pros e contras de cada posibilidade (é mellor poñer por escrito as ideas e ordenalas xa que se están só na túa cabeza pódense distorsionar), ponche unha data para decidir (se queres facer algo e esas ganas de facelo perduran no tempo é máis fiable emocionalmente xa que descartamos o do calentón momentáneo).
Se tes algunha dúbida, consúltao con persoas expertas pero, ollo!, de forma controlada porque non é bo ter exceso de información, pódeche confundir máis porque pode haber opinións moi diversas. E hai que ter en conta que ningunha decisión é perfecta, todo o que fagas ten os seus proles e os seus contras por iso hai que ter en conta as necesidades de cada persoa.
Para concluír, tomes a decisión que tomes, se segues ben o proceso non será a equivocada xa que farías o que ti crees que é o mellor para ti.
Como para calquera persoa, o non ter unha meta, é algo que che impide crecer e no caso do deporte máis. Pasar dunha situación na que temos varios compromisos e unha meta clara a estar nesta situación de incerteza supón unha tensión moi grande. Como debemos afrontar o quedarnos sen todas esas metas? Que metas debemos poñernos a curto, medio e longo prazo para levar mellor esta situación?
Dúas palabras: aceptación e adaptación. Moitos deportistas quedáronse sen metas e obxectivos de resultado esta tempada e iso é unha faena co que experimentar emocións como medo ou enfado, ademais de certa tensión é o máis normal do mundo.
Se estamos centrados nun futuro desexado que non depende de nós perdemos o control e con iso nosa esencia como deportistas. En símiles deportivos, se compites contra un rival tendo unha estratexia pero cambian as circunstancias e esa estratexia xa non che vale, ou cambias e adáptaste ou perdes.
Aceptando que non é a situación ideal, sentar e planifica un plan de acción centrándoche só no que dependa de ti. Non establezas obxectivos en base a datas que non saibas ou a suposicións porque isto pode cambiar moito. Que os obxectivos sexan realistas e que che sirvan para avanzar. Se non hai competicións, dirixe a túa atención a outros aspectos que che motiven.
Ten en conta que pode chegar información nova e ese novo plan pode ir variando, pero lembra que é importante non desesperarse e seguir adaptándose ao cambio.
Que reaccións ou comportamentos poderíanse xerar nun deportista tras este período de confinamento e da maneira tan rápida na que transcorreu todo?
As reaccións psicolóxicas van depender de cada persoa así como da súa situación particualar. Debemos ter en conta que esta situación non ten precedentes históricos polo que debemos estar preparados para calquera tipo de reacción.
Con todo, está a verse que aparecen cambios no estado de ánimo como apatía, irascibilidad, ansiedade ou falta de soño. Iso non nos debe xerar preocupación porque é algo que entra dentro da normalidade xa que ao haber tanta información negativa simplemente focalizámonos na mesma e iso fai que emerxan esas reaccións. É importante que un deportista teña uns bos hábitos que lle axuden a enfrontarse a esta situación da mellor maneira posible e desa forma tranquilizar esas reaccións.
Que pautas consideras básicas para que os deportistas controlen a tensión e sigan o máis focalizados neste período?
Hai dous focos principais que desencadean a tensión nesta situación: a incerteza e a perda de control. Matizo que isto é sinxelo de contar pero ás veces é difícil de aplicar polo que aí van algúns consellos:
Ter unha planificación con horarios similares aos que se tiñan antes da corentena. Neses horarios hai que separar o lecer dos quefaceres e cumprilo a machada para xerar un hábito que che permita levar mellor a situación. Escribir obxectivos diarios que dependan de ti vaiche a permitir xerar conciencia de todo o que fas.
Non poñer datas de nada nin facer suposicións futuras. É importante facer unha planificación a curto prazo cos seus obxectivos en base á información que nos dean os organismos oficiais.
Evitar o exceso de información, as emocións xorden en base onde centremos a nosa atención e a como a interpretemos así que empeza por filtrala. Permíteche o luxo da desconexión dixital de cando en vez para descansar.
Aplica técnicas de relaxación se sabes algunha. A máis simple é a da respiración profunda: colles aire polo nariz contando ata tres segundos e sóltalo lentamente pola boca ata contar seis segundos.
Consideras que os deportes colectivos son máis vulnerables psicoloxicamente nesta situación que un deporte individual?
Non ten por que ser así e non hai estudos que o demostren. Ten máis que ver coa persoa que co deporte que practican. É certo que en moitos deportes colectivos é máis difícil replicar as rutinas de adestramento en casa polo que pode custar máis pero iso pasa en moitos deportes individuais. A clave está na boa adaptación ao medio de cada persoa.
O encargado de dar resposta ás inquietudes dos deportistas é Iago Roel. Este pontevedrés é licenciado en psicoloxía pola universidade de Santiago de Compostela, máster de investigación en psicoloxía do deporte e da saúde pola Universidade Autónoma de Barcelona e posgrao no alto rendemento deportivo pola Universidade Autónoma de Barcelona. Ademais conta con certificado en coaching deportivo.
Na súa dilatada traxectoria profesional, Roel traballou en equipos de fútbol como o Pontevedra, Compostela ou cos xuvenís do Celta. Tamén foi o psicólogo do Teucro.Actualmente traballa con varios deportistas olímpicos ou con aspiracións de chegar a selo a curto prazo. Tamén é colaborador habitual dos equipos de traballo das federacións galegas de bádminton, golf ou loita, así como da nacional de remo.