Unha avoa pontevedresa loita contra o sistema para conseguir a acollida do seu único neto
Por Manu Otero & Mónica Patxot
"É a miña loita e propúxenme gañala. É a miña prioridade e vou dar guerra ata que o consiga". É a promesa de Ángeles, unha nova avoa pontevedresa que non parará ata conseguir a acollida do seu neto, un bebé que acaba de cumprir o seu primeiro ano de vida afastado da súa familia porque os servizos de Menores da Xunta decidiron entregalo provisionalmente a unha familia de acollida de Lugo en lugar da os seus parentes máis directos.
Todo comezou na primavera do ano 2022 cando a filla de Ángeles decide mudarse a Lugo co seu noivo, o pai do pequeno, por motivos laborais. Na cidade amurallada naceu o bebé que desde as súas primeiras semanas de vida non recibiu todas as atencións que precisaba por parte dos seus proxenitores.
Finalizado o verán e despois de varias visitas da avoa a Lugo e do acabado de nacer a Pontevedra, Ángeles decátase por parte da súa filla de que os Servizos Sociais concertaron unha cita urxente cos pais do recentemente nado. "Vanme quitar o neno", díxolle a Ángeles a súa filla asustada tras recibir a citación. A avoa xa era consciente das dificultades da parella para coidar do menor, por iso ponse en contacto co servizo municipal de Lugo para infomarse do que estaba a suceder.
Unha mensaxe tranquilizadora foi o que recibiu por parte da traballadora social do Concello. As alarmas saltaran porque o pediatra, ao comprobar que o pequeno perdera peso, deu parte aos Servizos Sociais, que activaron o protocolo para este tipo de casos.
Foi a partir dese momento cando Ángeles estableceu un contacto continuado co departamendo de Servizos Sociais de Lugo que a informaba puntualmente de como se atopaba o seu neto. A situación estaba estabilizada, coa súa filla e o bebé acudindo regularmente ás citas para o seguimento do caso. Pero todo cambiou cando a parella volveu faltar á súa cita co pediatra. "Van ir ao domicilio", díxolle a asistente social a Ángeles. E o que se atoparon alí acendeu aínda máis as alarmas. En pleno mes de outubro, atoparon ao bebé vestido unicamente cun cueiro, nun fogar sucio e desordenado e sen recibir a atención que necesitaba. No momento da visita só o pai atopábase na casa porque a nai estaba a traballar.
Os Servizos Sociais informaron o departamento de Menores e procederon de inmediato a retirarlle a custodia do pequeno aos seus pais.
Un proceso, ata ese momento, sobre o que Ángeles non ten ningunha queixa. Con todo, a situación cambia radicalmente cos novos xestores do caso, dependentes da Consellería de Política Social. Ao decatarse do ocorrido, a avoa ponse en contacto con este departamento e solicita unha cita urxente para reclamar a acollida do menor. Acode ao día seguinte a Lugo con toda a documentación para axilizar o trámite pero a súa sorpresa é que desde o primeiro momento por parte da administración só atopa trabas.
Despois de ter que refacer toda a papelada, decátase de que o bebé fora trasladado a un centro de menores. "Está prohibido por lei que un bebé desa idade estea nese tipo de centros", asegura Ángeles despois de informarse. De feito, o menor permaneceu poucos días no devandito centro e foi entregado a unha familia de acollida provisional, coa que actualmente aínda convive o menor, sen recibir ningún tipo de aviso previo.
Outro motivo que alimenta a irritación de Ángeles é que a solicitude de acollida que presentou o primeiro día non ía ser estudada ata finalizar o prazo de presentación de solicitudes, que é de tres meses, é dicir, desde outubro a xaneiro. Durante todo ese tempo, o contacto co menor por parte da súa familia biolóxica, tanto coa súa nai como coa súa avoa materna e o seu avó paterno, pode contarse cos dedos das mans.
Un día á semana, os sábados, durante unha hora é o que recolle o réxime de visitas que a administración impediu cambiar ata o momento. A nai do menor, que agora volve vivir na cidade do Lérez cun traballo estable no que só libra os domingos, tratou de modificar o día das visitas obtendo sempre un non por resposta.
Ademais, protesta Ángeles que ao longo de todo este tempo foron numerosos os episodios nos que non puideron visitar ao bebé por varios motivos. O máis grave para eles é que en Nadal a familia de acollida subiuno a un avión para pasar as festas en Navarra. Para iso tiveron que tramitarlle o DNI, trámite que completaron sen a obrigatoria firma dos pais. No entroido, na Semana Santa e noutras moitas datas repetiuse o mesmo sen que o organismo responsable estableza días de compensación. "Non estamos a falar do dereito da súa nai ou da avoa, é que o menor ten dereito a pasar tempo coa súa familia", esixe Ángeles.
E aínda por riba, no mes de febreiro, a Xunta tramitou a tutela do menor alegando estar en situación de desamparo, algo que a avoa non comparte, posto que o menor se encontraba en situación de garda provisional e cunha familia de acollida "Outra irregularidade máis", recalca a avoa.
O trato do servizo de Menores coa nai do bebé tampouco é o adecuado. "Deben establecer un plan de traballo con ela. A miña filla non está ben, necesita atención psicolóxica, pero eles non se preocupan. O director xeral négase a recibirme porque denunciei o que está a ocorrer", sostén a pontevedresa que xa levou o caso ao Xulgado e á Valedora do Pobo sen obter, por agora, o resultado esperado.
Ángeles non perde a esperanza en conseguir unha vitoria, pero sabe que a loita será longa. "O meu neto xa anda", ilustra para facer ver a quen a escoita todo o que se está perdendo pola falta axilidade e empatía dun sistema saturado.
"Saltáronse todos os prazos e a lei", continúa para recoñecer que non sabe cando se resolverá un caso que está convencida que gañará. Polo momento, son dúas familias as que solicitaron a acollida do menor: a propia Ángeles, avoa materna; e unha curmá do avó paterno.
Nin Ángeles nin a súa filla perden a esperanza, pero esta longa pelexa xa fixo efecto no ánimo de ambas. "A miña filla está tocadísima, non está ben", recoñece con dor. O mesmo que ela oculta baixo a capa de heroína dunha avoa coraxe que saca do amor infinito cara ao seu primeiro neto a forza para loitar sen tregua por velo crecer.