Natalia Puga
O consello (e as ensinanzas) de María Victoria Moreno
Escribe. Sempre. Cando esteas leda. Cando esteas triste. Canto necesites desafogar. Cando te sintas melancólica ou non collas en ti de ledicia. Escribe.
O consello deumo María Victoria Moreno. Non lembro a literalidade das súas palabras, pero si o momento –ao remate dunha clase de Lengua Española en COU- e a dozura da voz de quen sabía por experiencia propia do que estaba a falar. Contoume que a ela ninguén lle aconsellara de nova tan fermosa afección e que descubrila a fixera moi feliz. Así era ela, quería que todos os que a rodeabamos foramos felices e esa era a súa pequena contribución para que eu o conseguira.
Non fun, nin moito menos, a única alumna coa que compartiu este consello en décadas de docencia, pero a min marcoume. Foi profesora miña en dous dos catro anos que estudei no instituto Torrente Ballester de Pontevedra e non vou negar agora que houbo momentos nos que critiquei o seu método pedagóxico ou a aparente falta de orde das súas clases. Pero, vista aquela etapa con perspectiva, podo afirmar que poucos profesores houbo que deixaran tanta pegada en min e que me trasladaran tanto amor por algo como ela polas letras.
Acabamos de coñecer que, once anos despois da última muller que recibiu tal recoñecemento -si, máis dunha década-, será a autora homenaxeada no Día das Letras Galegas 2018 e a min doume por botar man daquel consello que ela me deu hai xa preto de 18 anos e escribir para facer un pouco de terapia e -por que non?- algo de memoria tamén. Lembrar aquela profesora que un luns chegou máis contenta do habitual á clase porque durante a fin de semana casara a súa cadela e celebrara o banquete en louza de Sargadelos.
Daquela anécdota coa súa cadela aprendín a necesidade de que unha persoa teña capacidade de emoción coas pequenas cousas da vida e de que parecer un pouco tolo non debe ser óbice para levar adiante os teus soños e ilusións. Das súas clases sería incapaz de lembrar e enumerar todo o que me ensinou. Meses e meses estivemos a traballar arredor dunha única obra, o prezado Quijote ao que ela profesaba amor incondicional, e había quen cuestionaba que estábamos a perder o tempo, pero con poucas experiencias aprendín eu tanto de literatura e, de paso, de amor e de liberdade.
Aquelas clases eran en castelán, formaban parte da materia de Literatura Española. E tamén o ano seguinte compartín horas e horas de clase con ela na lingua de Cervantes –impartía Lengua Española-, pero, curiosamente, cando me veñen á mente todos estes recordos a súa voz serena e doce non a escoito naquela lingua, senón en galego. Naquela época tiven a sorte de ir á súa casa algunhas tardes, de tomar aqueles bombóns que nunca faltaban naquel piso da avenida de Vigo e de quedar absorta a escoitar como nos contaba a sorte que tiñamos de ter aprendido a falar en galego, de ser educados nunha lingua tan fermosa.
Ela, estremeña de nacemento e pontevedresa de corazón, tivo que aprendelo xa de vén maior e, desde que empezou a falalo, xa non o deixou. Non só escribía e faltaba na nosa lingua, tamén pensaba nela e fixo grandes contribucións para engrandecela. O amor pola lingua que trasladaba aos seus alumnos foi unha delas e non creo que sexa necesario volver lembrar todas as obras de literatura infantil e xuvenil que acompañaron a xeracións de mozos galegos no seu paso pola dura etapa da adolescencia. Todas nun galego sempre tan ben fiado que ás veces aínda me pregunto como o logrou a pesares de nacer tan lonxe desta terra.
Naquelas clases de literatura falabamos de Cervantes, pero tamén da vida. E do proceso creativo. Eran uns meses nos que ela estaba a escribir unha das súas novelas e, cando chegaba á clase, xa levaba horas de traballo. Erguíase moi cedo, escribía durante horas cousas que, moitas veces, acababa de soñar e, coas follas aínda quentes, baixaba á libraría Seijas e compartía cos seus responsables as novas liñas que acababan de saír da súa máquina de escribir. Todas as horas eran poucas para dedicar á escritura. Moito me teño acordado daqueles relatos nas miñas longas horas diante da folla en branco!
Máis tarde souben que aquela novela que estaba a medrar mentres eu me adentraba nas aventuras do Quijote era Guedellas de seda e liño e ben orgullosa me sinto de que na presentación oficial en Pontevedra María Victoria estivera acompañada na mesa de miña irmá e dunha futura xornalista á que máis tarde tiven de compañeira no Diario de Pontevedra.
Xa non era a miña mestra daquela e puiden saber moito máis da súa vida persoal, da valentía coa que o afrontaba todo, da forza inesgotable dunha profesora que plasmou o seu amor pola docencia nunha das dedicatorias máis sinxelas e fermosas que teño lido nun libro: "para os meus alumnos, que sempre encheron de luz a miña vida".
Aprendín tamén, como dicía, da vida. Nuns días coma os actuais nos que o cancro me obrigou a despedir unha persoa marabillosa lembro daquela profesora que ía ao instituto a pesar de que a quimioterapia estaba a acabar coas súas forzas, que cubría a cabeza cun chapeu e a cara cun enorme sorriso e entraba pola aula disposta a trasladarnos que unha enfermidade cruel che pode levar o alento dun momento a outra, de modo que non hai lugar para as escusas nin para os laios, hai que gozar da vida e levar adiante proxectos fermosos.
Non sei quen escolleu a frase escrita na súa honra na ponte da avenida de Vigo que ela tanto cruzaba en vida, pero non pode representar mellor o espírito dunha profesora que vía beleza e bondade en todas as persoas: "As persoas estamos feitas para levar adiante os proxectos máis fermosos".
Noticias relacionadas
-
María Victoria Moreno será la autora homenajeada en el Día das Letras Galegas de 2018
Por Oskar Viéitez |
-
María Victoria Moreno y Antón Fraguas, candidatos a las Letras Galegas 2018
Por Redacción |
-
Una campaña impulsada desde Pontevedra reclama una mujer para las Letras Galegas 2018
Por Alejandro Espiño |