Xerardo Torrado Agulla
Reflexións faústicas dun beethoveniano-wagneriano ás portas do Hades
O mito de Fausto foi elevado ó máximo grado de beleza pola pluma de Goethe, a obra de leitura máis complicada á vez que a dotada dunha grande beleza que lin. A obra trátase da obra máis elaborada do sabio de Frankfurt, quen partindo duns bosquexos iniciados en 1772, non sería rematada ate o 1830, o ano da súa morte, sendo publicada de xeito póstumo.
Lembro a algúns días máis felices da miña vida, na cidade alemá de Göttingen, na Baixa Saxonia, durante unha estancia de estudios. Levara comigo unha edición bilingüe alemán-castelán do Fausto e ía ate o parque botánico da cidade a sentarme nun banco e porme a ler. Así mesmo, durante as noites, na miña habitación na residencia de estudiantes, antes de apaga-la luz e tentar durmir, algo que conseguía sen problemas tras días plenos de ricas experiencias intelectuais e éxtases estéticos "sthendalianos", lía a Goethe mentres escoitaba unha escolma de música.
Xa pasaron uns anos dende aquela, e penso naqueles días con especial dozura. Non pensaba nen en pandemias, nen en guerras, nen en problemas de saúde que me levaron no último ano a estar tres veces ó borde da morte. Cada vez é máis habitual caerme na rúa, as veces a xente non me fai caso, e pasa o meu carón mirándome como a un borracho. Ademais de historiador, son escritor (outra cousa é que me publiquen), pero non estou contando novela algunha da miña creación, estou escribindo a miña realidade nos últimos meses, durante os cales toquei fondo en canto estado físico e anímico, sen que ninguén mova un dedo para darme unha solución. Só me dan a "extremaunción"e non me dan ninguna posibilidade de recuperación, negándose a facerme unha operación, da cal se fan centos en España nun ano, que suporía o fin do meu sufrimento e recupera-la miña vida. Ignoro as razóns de que eu non poda beneficiarme dunha desas operacións, ate o dagora non mas deron. Doume cabezazos cun muro do formigón que ante min se ergue máis alto que as murallas de Ilión, pero tras elas non se esconde Príamo e o seus esforzados fillos, senón unha tropa de burócratas.
Cando estás ó borde da morte consegues unha apreciación "fáustica"da vida que non ten unha persoa sa. Esa apreciación "faústica" faime ver con distintos ollos a aquelas xornadas de Göttingen, a cidade dos irmáns Grimm, unha cidade de conto con fermosos edificios góticos como as igrexas de San Xoán (protestante) ou a de San Iago (católica). As verbas de Goethe foron marcaron no meu intelecto para sempre cunha semente que brota con forza ante a nova sensibilidade que me aporta a cercanía da morte e que chamo "sentimiento fáustico", usando dos termos de Oswald Spengler na seu Der Untergang des Abendlandes, unha das obras que más influíu na miña formación como suxeito pensante e crítico, ademais da escoita activa das sinfonías de Beethoven e das óperas de Wagner. Sempre estarei en débeda co meu amigo Adrián, de cuxa man entrei no mundo wagneriano ca súa Tetraloxía Der Rind des Nibelungen, aínda que a miña ópera do gran músico e poeta de Leipzig, sempre será o Tannhäuser. Non me queda vida suficiente para poder disfrutar dun bo Tannhäuser no festival de Bayreuth, de feito en ningures. En toda Galicia non hai teatro que cumpra cos requisitos para ser representada unha ópera de Wagner. Para disfrutar o festival wagneriano de Bayreuth, hai que agardar nunha lista de espera, pero antes de entrar na mesma, gostaríame entrar na do SERGAS e sen intervido dunha vez dunha sinxela operación que poría fin a miña tortura e me alonxaría de xeito considerable das portas do Hades.
O gran Thomas Mann retomaría o mito de Fausto na súa obra Doctor Faustus, obra que adquirín xa vai anos, pero que aínda non lin, coma outras moitas obras está na lista de espera, outra lista de espera como de Bayreuth, ou a do SERGAS, que non entenden que as nosas vidas non son eternas e que a Parca pode pecharte os ollos en calquera intre, máxime cando en doce meses estiveches tres veces ás portas do mesmo Hades. Posiblemente este ano comece a miña etapa de tese, quince anos despois do meu Diploma de Estudios Avanzados, anos de loitas estériles e outras "sandeces" como confiar nas supostas amizades fixeron que tardara quince anos en comezar a tese doutoral. Pero cando sentín que a Parca chama á porta con insistencia, entráronme unhas enormes gañas de doutorarme antes de que a Parca me arrastre con ela. Sinto que deixarei moitas obras sen ler, e sobre todo sen escribir, non hai vida suficiente longa para ler todo o que un quere. O ano pasado se cumpriron cen anos da morte de Marcel Proust, e por un causal, sen sabelo, mercara À la recherche du temps pe du, no mesmo día do centeario. Vivirei o necesario para lelo?. Non sei se vivirei o suficiente para lela prensa de mañá, polo tanto de xeito máis contundente, non sei se lería á obra literaria máis importante, e extensa, do século XX. Levo doce meses tentando entrar nunha lista de espera para ser intervido no quirófano, e tras cinco visitas a urxencias, de andar de aquí para aló na ambulancia e de caerme na rúa en repetidas ocasións sendo preso de horribles convulsións, non o dou conseguido. É xustificado que a xente se queixe que as lista de espera sexan interminables, pero… qué pensar cando non eres nen capaz de entrar nunha destas listas?. Aquí unha longa espera por unha intervención convértese nunha espera máis curta por atravesa-lo umbral que nos separá do máis aló.
O mito de Fausto foi convertido en música en La Damnation de Faust de Hector Berlioz en 1846 con libreto escrito por el mesmo, así como na ópera de Charles Gounod, Fausto, de 1859, con libreto de Jules Barbier y Michel Carré e por Arrigo Boito no seu Mefistofele do 1868, con libreto escrito por el mesmo. As tres obras de enorme beleza, pero quédome no trío final de Fausto de Gounod, Alerte ! alerte!, son moitas as versións, pero recomendo a que teño nunha escolma de ópera que merquei de segunda man, a de Dame Joan Sutherland, Franco Corelli e Nicolai Ghiaurov, beleza en grado sumo e pracer estético total. Nos tempos actuais a un beethoveniano declarado, a un leitor de Goethe, a un saboreador do Tannhäuser, o definen coma dinosaurio senón dalgún xeito peor, será esa razón de que non me queran operar, que esté condeado á extinción?. Amigos leitores, dende esta Europa suicidada, vos escribe unha persoa á cal a sen dentes o visita a cotío, si me da unha tregua, dentro duns días volverán a lerme. A miña vida é como a derradeira escena de Der Zauberberg de Thomas Mann, cando o protagonista, Hans Castorp, desaparece entre a brétema en pleno combate durante a Primeira Guerra Mundial, deixando o leitor sen saber qué lle vai pasar; esa incertedume é a que preside a miña vida. Alguén dixo que "O arte precisa ou soiedade, ou miseria, ou paixón. É unha fror de rocha, que require o vento áspero e o terreo duro”, si esto é certo, estou ante as portas de crear unha obra mestra. Síntome coma protagonista do meu cadro favorito, "Camiñante sobre un mar de nubes”, de Caspar David Friedrich. Outro día seguirei escribindo arredor do cabido compostelán e a súa evolución, hoxe tiña que escribir isto. Grazas a tódolos leitores, grazas por ler ata aquí... acompáñese ca obertura do Tannhäuser de Wagner.