Pedro J. Peón Estévez
Aló pola pasada primavera tivemos un proxecto interxeracional no Centro…
Aló pola pasada primavera tivemos un proxecto interxeracional no Centro Social Gorgulhón en Pontevedra e un dos nosos “profes” foi Xesús Ron, o de Chevere.
El propúxonos facer un relato futurista ante a preocupante deriva que parece tomar o clima. Un relato para tentar conquerir un mundo melhor. Conhecen a Ilha de Tambo na ría de Pontevedra ? Sempre estivo aí, diante dos olhos, tan perto como tan lonxe, a grande desconhecida…ate agora en que está moi de moda, sendo visitada por milheiros de persoas. Eis o relato.
EU, O ILHEU
Alborexa o 6 de abril de 2073* e a sua luz primeira comeza a espelharse no mar de Pontevedra. Se o presente escrito comezase dicindo “Nacín en York no ano 1632…” sería Robinsón Crusoe pero non son tal, aínda que o meu sexa tamén un mundo insular dentro dunha ría galega, unha sorte de pérola acubilhada entre as valvas dunha ameixa xigantesca, valvas chamadas Morrazo e Castrove.
Foi o meu pai aló por 2030 quen acordou en vir para Tambo cando as cousas se puxeron difíciles no mundo coa forte subida do mar. Por mor do quecemento global, o nivel medio do mar estaba a medrar de cinco a seis cm. por mes de xeito progresivo. Os habitantes de ámbalas ribeiras da ría comezaron a preocuparse malia que ninguén intentase solucionar o problema. Ninguén ousaba pisar o freo da produción e o consumo desbocados amparándose en mil excusas. Só algún raro coma o meu pai era consciente do que se nos vinha enriba. A metade dos embarcadoiros das vilas xa estaban parcial ou totalmente cubertos e ninguén no mundo sabía como remataría todo; se remataba algún día.
En Tambo, o mar xa acadara a base do faro do Tenlo Chico. O Ministerio de Defensa optou por facer outro faro no máis alto da ilha (80 m.) O Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación non participou habida conta que a pesca, maiormente a de arrastre, deixara de ser rendible, máis que nada pola acumulación de plásticos e outros contaminantes nos fondos. O propio faro novo moi logo deixou de ser útil dado que a pouca navegación existente guiábase polo GPS. Unha noite, o meu pai foi aló, forzou a porta e desconectou a lámpada. Ninguén a foi activar. A ilha, que sempre estivo medio esquecida, ficou esquecida de todo. As autoridades e a xente tinhan xa moito de que se ocuparen. Era o que papá estaba agardando. Colheu meicinhas mailo seu instrumental médico, os ordeadores, cables, cargadores e abondante material eléctrico, o maletín de ferramenta, lámpadas, un fornilho, ferramentas de construción e agricultura, moitas e variadas sementes, algúns libros e moita roupa. Tamén colheu un anteolho, prismáticos e un pequeno telescopio, tamén o teléfono móbil para facer fotos e unha potente lanterna de baterías, entre outras cousas. Mamá colheu o seu, que non era pouco, e eu, libros, lápices e pouco máis. Aparte das cousas do banho ( gafas, aletas, arpóns, bote inchable, canas de pesca…ningún outro brinquedo me deixaron levar. O resto do espazo da chalana era para auga, froitas e productos imperecedoiros...ai ! e para o Roco, o meu can. Con todo isto mailo que se me esquece zarpamos da praia do Cabo nos Praceres a noite do 29 de novembro de 2030, véspera do padroeiro Santo André.
Cando chegamos, a praia da Adreira mailas casetas baixas ficaban baixo as augas. Atracamos no camiño e empurramos a gamela doadamente entre os tres grazas a catro rodas de bici que o meu pai dispuxera nas bandas. Agochámola na que fora casa do oficial da garda. Pasamos o resto da noite carretando as cousas para o alto de San Fagundo, onde o faro grande. Estaba rodeado por unhas grandes placas solares pola banda do sur. A súa enerxía, habilmente manipulada polo pai, serviunos para ter luz, calor e información de toda a terra. Roco corría detrás dos coelhos. Nós pilhamos algún e comémolo pero deixamos de facelo unha vez que fomos autosuficientes en legumes e peixe. Non desperdiciamos unha soa semente. O bo do Roco morreu recén cumpridos trece anos. Que a terra che sexa leve, amiguinho.
Podería extenderme moito máis pero non daría rematado, así que resumirei a nosa vida de insulares, de xeito telegráfico. O chan era moi fértil. Nel plantamos moitas froiteiras e, nos claros da fraga armamos pequenas hortas. Faciamos compost co humus do monte mixturado con algas e os nosos resíduos. Con iso abonabamos as plantas que medraban vizosas e saudabres. Recolhíamos resina dos pinheiros para selar, pegar e como combustible. No outono-inverno había moitos cogomelos comestibles e tamén algunhas plantas medicinais. Nós sementamos outras moitas que truxemos de terra. Case a diario, observabamos a costa cos nosos inxenios ópticos. O mar subía inexorablemente e a xente abandonaba a costa entre rifas e saqueos. Algunha noite o meu pai ía a terra,máis que nada a por auga. Dispuxera un inxenio para recolher auga da néboa e xuntabamos auga da chuvia pero non sempre chovía nin había néboa…Nunha destas trouxo unha carretinha metálica que bo apanho nos fixo para as nosas faenas. Na ilha naceu a minha hirmá Grazia nun parto normal asistido por papá. Mamá quixo porlhe ese nome en recordo da virxe de madeira que, segundo a lenda, existiu na ilha e que o pirata Drake tirou ó mar nun dos seus crueis ataques. A imaxe fora recolhida por marinheiros de Combarro e arestora está no lugar de Xuviño e chámanlhe virxe da Renda. A Grazia fixémoslhe un bautizo laico nas augas da ría e eu fun o padrinho. Mais o mar seguía a medrar…A xente desplazábase terra adentro invadindo as vilas e aldeas do interior entre asanhadas loitas. O mar tinha milhóns de toneladas de plásticos decantadas no fondo pero tirando á superficie, a auga era case trasparente e había moita pesca de litoral para nosa fortuna. Sen a lodra do emisario submarinho, a cousa melhorara moito. Por veces achegábase algún dos poucos pescadores que quedaban. Non puidemos evitar que nos visen pero axinha marchaban e chamábannos tolos. Certa noite olharan algunha das nosas luces sobre a ilha e pensaron que estaba embruxada. Iso fixo que tardaran anos en achegarse. Fixérono de vagarinho e con moito medo; tomárannos por pantasmas ou ánimas en pena.
En Marín, o porto maila Escola Naval, a Praza da farola, a Alameda, Concello e toda a cidade baixa, desaparecera baixo as augas. O Cabo,a CELULOSA e as partes baixas de Estribela, Cantoarea e Praceres estaban anegadas por completo, o mesmo que boa parte de Pontevedra. Iso pola banda sur a todo canto nos alcanzaba a vista. Pola banda norte, Lourido, Campelo, Combarro e toda a costa ata Portonovo estaba tamén asulagada. Lonxíncua, na boca da ría, a ilha de Ons víase máis pequena. O pai conectábase tódalas noites vía satélite para escoitar novas do mundo e en todas partes había problemas moi graves; cidades baleiras, sanguinarios combates, milhóns de mortos e desprazados. Isto tamén rematou un día ó quedarmos nun escuro tecnolóxico: os satélites desestabilizáronse sen que ninguén os fora resituar. Tivemos que apanharnos con algúns confusos sinais de radio. Pasaron os anos e o mar seguiu a subir, aínda que xa máis lento. Os nosos pais, xa maiores, pasaron a formar parte de Tambo e Grazia e máis eu tivemos que valernos sós. Por veces faciamos tortilla de ovos de gaivota roubando un ovo daqueles ninhos que tinhan tres. Nos cantís da ilha aninhaban moitas delas de varias especies.
Un día o mar deixou de subir e co tempo comezou a baixar. O certo é que baixara a temperatura media. Tinha razón o físico ( non lembro o nome) que dicía que o quecemento era obra do efecto invernadoiro producido pola actividade humana pero que o certo é que iamos cara unha nova glaciación que trería lugar dentro de… moitos milenios. De calquera maneira, o desxeo detívose e o nivel marinho está a baixar arreo. A minha irmá xa hai tempo que marchou para terra. Alá casou e fíxome dúas veces tío. Non tardando moito, eu tamén vou ir a terra. Terei que axudar a Grazia e penso limpar a que foi a nosa casa para comezar de novo. Espero que desta o mundo tenha aprendido algo.
Sei dunha ilha no mar
de nome chámase olvido
e de apelido, calquera.
Sei dunha ilha no mar
a máis baleira de tadas
e a máis plena….
A máis baleira de todas
e a máis plena…
Sei dunha ilha cativa,
de todas a máis xigante.
A ilha chámase instante,
eu son quen habito nela.
Éche unha ilha encantada
rodeada de saudades
Éche unha ilhinha pequena
que se perde…
Éche unha ilhinha pequena
que se perde……………
Ilha de Tambo / EMILIO CAO