O reto de visibilizar a endometriose, a epidemia oculta
Por Mónica Patxot & María José Pita
A endometriose é unha doenza que afecta a unha de cada dez mulleres en idade fértil, segundo recolle a Organización Mundial da Saúde (OMS). Con este dato, a asociación querEndo – Mulleres con Endometriose estima que 60.000 galegas padecen esta enfermidade.
As cifras de prevalencia desta enfermidade tamén agochan unha triste realidade: o atraso no diagnóstico. "Tárdase unha media de 8 anos, pero na asociación temos casos de mulleres que tardaron máis de 20 anos en ser diagnosticadas".
Quen fala é a pontevedresa Carmen Puig, vogal de querEndo, quen atende a PontevedraViva no Día Internacional da Endometriose, que se conmemora este 14 de marzo, para visibilizar unha enfermidade á que chaman "a epidemia oculta". Unha das razóns para que sexa unha doenza pouco coñecida débese aos denominados "nesgos de xénero en Medicina", que implican que as enfermidades que afectan só a mulleres estean menos estudadas e se atrase o seu diagnóstico. Neste sentido, dende a asociación lamentan que este 2024 o orzamento no sistema de sanidade galego para a endometriose sexa de cero euros.
Enfermidade oculta socialmente, pero non silenciosa para as que a padecen. De feito, as fortes dores e síntomas asociados provocan que chegue a ser unha doenza invalidante para moitas mulleres.
Carmen Puig explica que a endometriose é unha enfermidade estróxeno-dependente, que se caracteriza porque hai un crecemento e implantación do tecido endometrial, que é o que recubre o interior do útero, que sae fóra. Este crecemento anormal adoita ser nos ovarios ou na zona pélvica, pero pode afectar a outros órganos, como intestino, vexiga, estómago ou pulmón, entre outros. Mesmo, hai casos moi graves, desvélanos a vogal de querEndo, nos que chegou tecido endometrial ao cerebro.
A actividade deste tecido ten dependencia do ciclo menstrual, producíndose sangrado e desprendemento do mesmo coa menstruación, polo que afecta fundamentalmente a mulleres en idade fértil, aínda que os síntomas poden prolongarse unha vez chegada a menopausa. "Na asociación temos o lema de que Cando a regra doe tantísimo que non podes facer vida normal… algo vai mal", comenta Carmen Puig. Este é o título dos folletos informativos que estes días están a repartir nas farmacias de Pontevedra e en toda Galicia.
"O desgaste psicolóxico que conleva a enfermidade é brutal"
"O problema é que se normalizase tanto unha dor de regra, entón ti vas a un médico ou lle comentas á túa familia que tes unhas dores horribles e dinche que é normal. Por iso é tan importante que a xente coñeza o que é a endometriose". Engade Puig en que a afectación "obviamente depende do grao que teñas e da sintomatoloxía". Neste sentido, matiza que hai mulleres que poden controlar as súas dores de regra con analxesia ou con tratamento hormonal, pero a outras moitas "xa non lles fai efecto nada para a dor e chega un momento que xa non é só o desgaste físico, senón o desgaste psicolóxico que conleva a enfermidade, que é brutal".
A estas fortes dores súmase unha implicación pouco coñecida e que dende querEndo queren destacar: a infertilidade. No relato das asociadas repítense os diagnósticos de endometriose no momento no que queren quedar embarazadas sen éxito. É cando acoden ao especialista para atopar unha razón de por que se está atrasando este embarazo cando descobren que padecen endometriose e que, de haber opcións de embarazo, este só podería ser in vitro.
Por iso, a asociación reclama a creación dun centro de crioconxelación de ovocitos en Santiago de Compostela. "Se a unha de nós lles avisasen antes, seguramente pensarían conxelar eses óvulos antes, pero a día de hoxe non existe ese centro". Ademais da creación dese centro, este día da endometriose o colectivo segue demandando que se promova a investigación na endometriose, máis divulgación por parte da sanidade pública, establecemento dun protocolo para a detección precoz, aumento de formación específica sobre a endometriose a sanitarios e creación de unidades multidisciplinares, porque "unha persoa que teña unha adherencia no intestino non pode atendela un xinecólogo, necesitas un especialista, por iso reclamamos esa unidade de médicos de varias disciplinas".
No Hospital Provincial existe unha consulta específica de endometriose que dá cobertura á área sanitaria de Pontevedra-Salnés
Carmen Puig quere lembrar que no Hospital Provincial de Pontevedra existe unha consulta específica de endometriose que dá cobertura á área sanitaria de Pontevedra-Salnés. E anima a todas aquelas mulleres que teñan síntomas que pidan ao seu médico de cabeceira que as derive a esta consulta específica dentro do servizo de Xinecoloxía. "Leva funcionando case dous anos e moitas mulleres non saben que existe, por iso é importante dala a coñecer".
Cada mes de marzo, querENDEO celebra unhas xornadas de divulgación ao redor do día da endometriose rotando polas diferentes provincias. O ano pasado foron en Pontevedra e este serán en Lugo, o sábado 16 de marzo, onde se ofrecerán charlas sobre os avances na investigación en endometriose e o enfoque dende a fisioterapia. Ademais, na galería A Solaina de Lugo inaugurarase unha exposición do Colectivo TecEndo, onde a través de pezas artísticas ao redor da feminidade darán a coñecer a endometriose.
O programa completo da Xornada Divulgativa pódese consultar nesta ligazón: "Levanta as mans pola endometriose".