María Esclapez: "O namoramento ten data de caducidade. O demais pode ser precioso, pero hai que traballalo"
Din os que o leron que, unha vez que chegas á última páxina do libro Me quiero, te quiero, seguramente non sigas sendo a mesma persoa ou, polo menos, non vivirás as túas relacións da mesma maneira. E non son poucas as que o fixeron, porque vai xa pola súa quinta edición.
María Esclapez (Elxe, 1990) é a autora desta guía para desenvolver relacións sas e, sobre todo, evitar as que sexan tóxicas. É o terceiro libro desta psicóloga, especialista en sexología clínica, cuxos consellos seguen a diario os seus máis de 300.000 seguidores en Instagram.
O primeiro que preguntaría, ao fío do título do libro é: Para querer ben a alguén primeiro hai que quererse ben a un mesmo?
Podemos querer igual porque a capacidade de amar é innata. Todo o mundo é capaz de amar a outras persoas sen necesidade de quererse a un mesmo. Pero cando traballamos nun mesmo e logramos querernos, establecemos vínculos máis sans cos demais.
Esa relación cun mesmo é a relación máis importante que imos ter na vida?
Si, iso significaría que traballamos no autocoñecemento, que sabemos quen somos, que sabemos respectarnos, que sabemos que queremos e que non queremos, sabemos poñer límites… Parte de respectarnos a un mesmo consiste en saber respectar aos demais e facernos respectar. A autoestima define unha boa relación cun mesmo e tamén cos demais.
Cales serían os piares para manter unha relación sa?
Para min o máis importante é a sensación de tranquilidade. Iso defíneo todo porque implica que non hai medo aos conflitos. Que podo comentar algo coa miña parella e non ter medo á súa reacción. Que vai ser unha oportunidade para que a relación evolucione. Que non vai pasar o que ocorre nunha relación tóxica, a ver se a miña parella vai deixar de quererme. Nestes casos, a relación sempre pende dun fío. Hai sempre incerteza e iso xera ansiedade. A tranquilidade é un indicativo dunha relación sa e de estabilidade emocional. Que a relación sempre sexa un refuxio é básico.
"Cando traballamos nun mesmo e logramos querernos, establecemos vínculos máis sans cos demais"
Como parella, moitas veces obsesionámonos por manternos como ao principio. Pero toda relación ten as súas fases, non?
Desde logo. E ás veces pensamos que se non estamos sempre arriba é que xa non nos queremos. Hai catro etapas: atracción, que é a máis curta; o namoramento, que é cando empezas coñecer a esa persoa e todo parece bo, é a fase dos unicornios e os arco da vella. Logo vén unha fase que se chama desencanto, na que te dás conta que o que pensabas que ía ser a relación durante moito tempo ou toda a vida, non o é.
Adoitamos crer que o namoramento pode ser para sempre, non é certo entón?
A fase de namoramento ten data de caducidade. É unha fase de estrés fisiolóxico. Hai un cóctel químico de neurotransmisores e hormonas. O corpo está alterado e necesita volver á calma. Por iso pasamos pola fase de habituación, no medio dese desencanto. Dámonos conta que non todo é tan ideal como pensabamos e hai que empezar a traballar na relación.
Con ese namoramento por si só non se vai a manter. Hai que traballar a comunicación, o coidar á parella. Non é malo que se termine, é o normal. Hai xente que o confunde con que se acaba o amor e é todo aburrido. Pode ser boísimo. Tan precioso como ti queiras, pero hai que traballalo. E iso pode ser para toda a vida. O namoramento non.
E que facemos con ese mito do amor romántico? Non nos crea demasiadas expectativas?
Claro. Pensamos que a parella ten que adiviñar o que eu penso, o que eu sinto e o que eu necesito en cada momento porque é que nas películas é así. Xeramos unhas expectativas moi elevadas e moi platónicas. Iso existe. A realidade é que se ti queres ou necesitas que a túa parella fago algo na relación telo que pedir. Tan sinxelo como iso.
Cantas veces escoitaches o de se non hai celos non hai amor?
Unha chea. Sobre todo nos rapaces máis novos porque o ven como un indicio de amor. Se ten celos é porque me quere. Ponme mala porque me evoca a cousas que a min mesma me pasaron. Os celos son unha emoción normal como calquera outra. Pódese sentir porque ademais as emocións son respostas inconscientes. Eu non podo dicir a partir de agora non vou sentir celos. Non ten sentido.
Pero o tema está en como se está xestionando iso. Se eses celos xestiónanse a través do control da outra persoa, malo. Temos que facer introspección, preguntarnos de onde veñen, por que, a que teño medo. Falalo coa parella. É que é totalmente diferente a coller o móbil. Non hai cor. O que podemos cambiar é o comportamento.
Dis no libro que hai relacións tóxicas, pero non persoas tóxicas...
"Non hai un diagnóstico de persoa tóxica. Iso non existe. Ti podes resultar tóxico para esa persoa, pero para outra relación non selo"
Non hai un diagnóstico de persoa tóxica. Iso non existe. Ti podes resultar tóxico para esa persoa, pero para outra relación non selo. O que é tóxico son os vínculos que establecemos. Vínculos daniños, a maneira que teñen de interaccionar as persoas é o que se pode resultar tóxico porque é a interrelación pode xerar esa adicción, eses fenómenos de montaña rusa emocional e iso ao final si que é daniño, si que pode producir esa dependencia emocional.
É esa dependencia emocional o lastre dunha parella?
Cando unha relación é dependente moi probablemente as persoas dependentes son as dúas que conforman a relación e son dependentes da relación. Logo pódese dar o que se chama trastorno de personalidade dependente, que o é da súa parella, da súa familia, dos seus amigos, do seu can. Esa xente que non sabe estar soa e pódese traballar de maneira individual. Se é o caso dos dous, a única solución é cortar a relación.
Todo iso que aplicamos ao amor, pódese trasladar a outras relacións?
Si, totalmente. Ao final son relacións e son vínculos. Imaxina que ti tes un papel máis dominante sobre min que son máis submisa. Hai un desequilibrio de roles. Empezamos mal. Imaxina que ademais me manipulas ou que eu tamén te manipulo a ti. Que tentas facerme luz de gas, que me chantaxeas emocionalmente. Toda relación pode ser moi tóxica. Xa sexa de amor, de familia ou de amigos.
E tendo máis ou menos claro que pode ser o amor, que non é amor?
Para min non é amor ou é unha relación tóxica o que che dicía antes, a sensación de intranquilidade cando estás nunha relación. Que teñan unha sensación constante de que algo non vai ben. Non saber se o día seguinte esa persoa vai estar aí ou non, se che vai a deixar tirada, que teñas medo a romper ese vínculo que ademais sabes que che fai dano pero non es capaz de rompelo. Que teñas medo á soidade, que sintas que non vales nada, baixa autoestima.
Que hoxe esteas súper ben e mañá esteas súper mal e non saibas nin por que, nin como. Que o teu estado emocional dependa xustamente do que a túa parella faga ou deixe de facer. Todos eses son indicadores de que probablemente teñas unha relación tóxica. Aínda que ti penses que o que estás a sentir sexa amor moi probablemente sexa ese subidón que provoca a adicción cando estás cunha persoa que non che fai ben.
Ter máis de 300.000 seguidores en Instagram, impón certa responsabilidade?
"Sempre dixen o que quixen en redes. Nunca tiven medo, ao contrario. Teño esa liberdade e a resposta que recibo sempre é moi boa"
É moita xente. Sempre dixen o que quixen en redes. Nunca tiven medo, ao contrario. Teño esa liberdade e a resposta que recibo sempre é moi boa. Sempre hai alguén que discrepa, é unha canle para abrir debates. O que non tolero por exemplo son as faltas de respecto ou os insultos.
Compadézome deses haters porque penso na frustración que pode ter esta persoa para investir o seu tempo en descargala desta maneira. A ese tipo de persoas bloquéoas directamente. Non me aportan nada. Teño respecto cara ao meu público e cara ao meu traballo. Ás veces dá un pouco de vertixe saber que te estás dirixindo a tanta xente pero síntome cómoda en xeral. A quen non lle interesen estes temas non me vai a seguir e eu divulgo con responsabilidade.
Nas túas redes fixécheste moi popular polas análises que fas de programas como La isla de las tentaciones. Son un mal exemplo para os mozos?
Por iso eu me meto coas cousas que saen neses programas e intento darlle un punto de vista pedagóxico. Explicar que iso non é san ou sinalar certas dinámicas e alertar onde poden levar. Entendo que é un programa de entretemento pero, dunha maneira indirecta, tamén está a educar.
Creo que a miña responsabilidade como divulgadora tamén é coller esas cousas e explicar por que non o están facendo ben ou como o podería mellorar e a xente valórao moitísimo. Cando o ves en televisión ou o les nun libro, pensas que iso é o normal, que debería ser así todo e cando te pasa normalízalo.
E que opinas das apps para ligar? Consideras que son boas ferramentas ou perpetúan condutas problemáticas?
É que o problema como tal non está na ferramenta. O problema é como se emprega. Como canle para coñecer xente paréceme moi boa idea. Á miña parella coñecino por Tinder hai sete anos. Hai que darlles un bo uso. O problema é que hai persoas que o usan como ferramenta para controlar ou para dar unha imaxe que non é real. Aí está a clave, en sabelo usalo ben.