Arantza Portabales: "Hai quen non mira nunca atrás e outros viven ancorados no pasado. Os dous son igual de perigosos"
Seis amigos cean xuntos tras máis de dúas décadas sen verse. Baixo o estrondo dos fogos artificiais do Apóstolo, un disparo acaba coa vida dun deles. É o punto de partida de O home que matou a Antía Morgade, a nova novela de Arantza Portabales (San Sebastián, 1973).
Os fieis seguidores dos inspectores Santiago Abad e Ana Barroso están de parabéns. Este libro, editado por Galaxia en galego e por Lumen en castelán, é a terceira entrega desta saga policiaca. "Nunca se sabe", recoñece a autora, se haberá máis. A porta está aberta.
Portabales, en plena xira de presentación do libro, que este mércores recalou na Librería Cronopios de Pontevedra, introdúcenos nunha tea de araña de mentiras, segredos e desconfianzas que parten dun feito que marcou a estes seis amigos: a morte de Antía Morgade.
Menudo 'spoiler' xa no título do libro, non?
Sempre fago o chiste de que ao empezar xa sabemos que Antía Morgade morre e que o mata un home (ri). Pero non podía ser outro título. Xa estaba aí antes de empezar a novela.
E quen é Antía Morgade?
É aquilo que pasou e que non debeu suceder. É o Pepito Grilo dos seis amigos protagonistas, porque todos tiveron unha responsabilidade, por acción ou por omisión, no que lle sucedeu a Antía. Sérvenos de punto de partida para falar de todos os temas da novela.
Do que ocorre cando non es capaz de superar a dor, que sucede cando vives ancorado no pasado e iso impídeche labrar o teu futuro, que sucede cando non es quen de asumir a culpa ou cando buscas un responsable para esquecer a túa propia responsabilidade.
Todos eses temas están reflectidos no que lle pasou a Antía e dirixidos á persoa que eles consideran que é o principio de todos os seus males. O home que consideran que a matou.
Este é o terceiro caso para os investigadores Barroso e Abad, dous personaxes que non naceron para ser protagonistas dunha saga. Que foi o que che fixo cambiar de opinión?
Pasou que á xente lle gustou. Tal e como terminei a primeira historia pedía máis. E como termina esta terceira tamén pide máis. Pero nunca se sabe. Cada libro é distinto e autoconclusivo, pero se temos un elemento común que atrae á xente e lles engancha non penso renunciar a el.
Iso si, no teu estilo está ir máis aló dunha mera novela policiaca. Hai unha historia no transfondo que sempre é moito máis profunda...
Eu son súper simple. Divido a historia en dous partes. Unha vai en terceira persoa e outra en primeira. Esta é a que fala do que eu quero falar, que nos tenta facer reflexionar sobre os temas da novela, e a terceira fala do caso policial. Nisto coincido con todos os escritores de policial, o morto case sempre é unha escusa.
E, neste caso, todo parte da cea entre seis amigos que se reúnen vinte anos despois. Estes encontros que, como se demostra, non sempre son unha boa idea.
"O problema que temos co pasado é que o temos sumamente idealizado. Cando levantas o felpudo, atopas a morralla debaixo"
O problema que temos co pasado é que o temos sumamente idealizado. Cando levantas o felpudo, atopas a morralla debaixo. Cando lembras como foron as cousas realmente, dáste conta que non foron tan guais. A memoria é terriblemente selectiva. Adoitas lembrar os momentos de euforia, de amizade extrema. Pero nunca todo foi tan marabilloso.
Pasa mesmo con xente que leva toda a vida ao teu lado. Se a coñeceses agora, probablemente, non serían amigos teus. É xente tan diferente a ti que pensas que non encaixaría na amizade que tes na actualidade. Todos cambiamos, pero non todos o facemos no mesmo sentido.
Pero crees que posible esquecer, desfacerse do teu pasado?
Este libro fala diso. Da imposibilidade de mirar cara a adiante. Hai xente que é capaz que non mira nunca atrás e outra que vive ancorada no pasado. Os dous extremos son igual de perigosos e moi antinaturais. Non podes esquecer o que fomos e tampouco podemos prescindir do que o somos. Nin vivir daquilo que fomos sen avanzar.
É esta ademais unha historia marcada por unha realidade, a dos menores en pisos tutelados, á que non sempre lle prestamos a atención debida como sociedade, non?
É unha realidade que polo meu traballo coñecín de maneira tanxencial e quixen poñela en valor. Paréceme realmente interesante porque todos somos especialistas en mirar cara a outro lado cando a realidade non nos gusta e a realidade destes mozos non lle gusta a ninguén.
E chegamos mesmo a deshumanizalos...
Así é. A min indígname cando se lles chama menas. Son nenos que non teñen quen os coide e a administración tense que facer cargo deles. É responsabilidade de todos que ese coidado sexa o mellor posible. É unha realidade que está aí. Retratar esa realidade pedíamo a novela. Pedíame personaxes vulnerables, indefensos, danados pola sociedade. Era o contexto perfecto.
E do contexto, ao escenario. Ou como Galicia préstase a este tipo de novelas negras, non?
"Todo o norte préstase para as novelas negras. Somos escuros. Levamos a nube encima. Estamos a especializarnos en matar xente"
Todo o norte en realidade. Somos escuros. Levamos a nube encima. Estamos a especializarnos en matar xente (ri). Non me gusta falar de modas, pero coincidimos unha serie de escritores en Galicia que, de forma potente, estamos a facer novela negra. Quizá vén dado pola nosa orografía ou pola nosa forma de ser. No meu caso, fago as novelas que me apetece facer e que sinto que son as mellores que podo facer en cada momento.
Sempre apostando ademais por novelas corais. É o teu aceno de identidade?
Cando un fai unha novela policial na que todos son sospeitosos, e min gústame facelo así para que a xente o pase ben, hai que facer que haxa tensión e intriga. Para iso hai que profundar nos personaxes para que o lector chegue rápido a eles e os visualice.
E cunha narración directa. Sen adornos
É que tampouco sei escribir doutra forma. Non é nada fácil escribir fácil, tamén che digo. Igual que tampouco o é caer en excesos. Esa é unha das marcas da casa.
Levas case unha década dedicada profesionalmente á escritura. En que pensas cando botas a vista atrás e ves todo o camiño percorrido?
Pois me dá certa vertixe, porque non foi planeado. Eu nunca quixen publicar. Todo me veu dado. Estou tremendamente feliz porque estou a facer algo que me gusta, que nunca pensei que faría. Pero o que si hai é moito traballo e respecto polo lector. Iso déixame moi tranquila. Deixo media vida en cada un dos libros que escribo.
Ata o de agora, ningún dos teus libros foi adaptado ao cine ou á televisión, gustaríache?
Claro que me gustaría, Encantaríame. Está aí o meu axente picando pedra. Estamos abertas a iso. Os escritores da miña xeración crecemos diante da televisión e iso fai que a nosa literatura sexa tremendamente audiovisual. Oxalá pasase porque os meus libros chegarían a moita máis xente. Sería marabilloso.
Relacionadas:
-
Nace en Pontevedra o Premio de Novela Histórica Dona Urraca, único en Galicia deste xénero
Por Alba Feijoo Alonso |
-
Un banco de pedra para reivindicar "a palabra" das mulleres da escrita
Por Mónica Patxot & Oskar Viéitez |
-
Arantza Portabales: "O día que non quede nada do que era cando empecei, deixarei de escribir"
Por Alejandro Espiño & Mónica Patxot |