Pontevedra, capital do dereito penitenciario durante dous días
Por Natalia Puga & Mónica Patxot
Pontevedra é desde este xoves, e durante dous días, a capital española de referencia en todo o relacionado co dereito penitenciario e a asistencia letrada ás persoas que se atopan privadas de liberdade nos centros penais de todo o país. Acolle nesta recta final da semana a vixésima edición das Xornadas dos Servizos de Orientación e Asistencia Xurídica Penitenciaria organizadas anualmente polo Consello Xeral da Avogacía Española.
A presidenta da Subcomisión de Dereito Penitenciario da Avogacía Española, Blanca Ramos, e o decano do Colexio de Avogados de Pontevedra, Ramón Jáudenes, inauguraron este xoves as xornadas no Sexto Edificio do Museo de Pontevedra ante un salón de actos cheo polos 175 avogados de colexios de toda España inscritos para participar.
As xornadas reunirán en Pontevedra a expertos de toda España que abordarán asuntos de actualidade como a prisión permanente revisable, aprobada en 2015 e que está en pleno debate sobre a posible supresión do Código Penal; pero tamén outros asuntos máis transversais como a perspectiva de xénero en prisión ou a responsabilidade patrimonial da administración ante erros xudiciais.
En xeral, permitirá reflexionar, dialogar, propoñer solucións e ofrecer propostas á administración para mellorar todo o relacionado co dereito penal.
Durante a inauguración, Ramón Jáudenes relatou un episodio de hai 31 anos, un motín no antigo penal da Parda no que o 15 de maio de 1987 un grupo de cinco recluídos amotináronse e tomaron como reféns a cinco funcionarios e o entón director. Nese momento, pediron a presenza dos medios de comunicación e dun avogado, Julio Barcia, xa falecido. A mediación deste letrado, que se ofreceu como refén, permitiu que as negociacións que se realizaron a partir das catro da madrugada chegasen a bo porto e o incidente terminásese pola mañá.
En recordo a aquel episodio, a comisión Penitenciaria do Colexio de Avogados de Pontevedra bautizouse como Julio Barcia e, ademais, supuxo o principio do ocaso da prisión da Parda, que se pechou en 1991 e desde 1998 deu lugar á creación do centro penitenciario da Lama. En certo xeito, a súa persoa e aquela actuación xustifican que esta semana Pontevedra acolla unhas xornadas como estas.
Blanca Ramos agradeceu a todos os letrados que prestan este servizo de asesoramento xurídico aos internos a súa implicación coa profesión, pois "estamos ante os dereitos máis fundamentais, ante os avogados máis comprometidos".
O decano pontevedrés explicou que o programa aborda todo o relacionado cos servizos de orientación xurídica penitenciaria da Avogacía Española, que se dedican ao asesoramento xurídico dos internos que non teñen outra maneira de estar atendidos intramuros, pois a xustiza gratuíta non chega ata aí. Respecto diso, destacou que "é un acto xeneroso da avogacía prestar este asesoramento xurídico en case todos os colexios de avogados onde hai prisión" e que, como ocorre de forma anual, permite analizar a problemática e as posibles solucións do dereito penal.
Sobre a importancia destes servizos, destaca que ten as súas raíces na Constitución Española, que no artigo 25 do seu artigo primeiro recólleo entre os dereitos e liberdades fundamentais dos españois, ao sinalar que "o condenado a pena de prisión que estiver a cumprir a mesma gozará dos dereitos fundamentais deste capítulo".
Entre as problemáticas actuais, Jáudenes menciona o acceso do avogado ao expediente para poder prestar o asesoramento xurídico debido, o financiamento e os medios materiais deste servizo ou a necesidade de ter centros adecuados onde poder prestar asesoramento sen diminución do dereito á defensa, isto é, coa debida privacidade. Ademais, fai referencia a problemas de "falta de apoio e recoñecemento" a esta tarefa dos avogados en canto a medios materiais e económicos e atribúeo a "falta de sensibilidade dos nosos políticos".
Ademais, o decano dos letrados pontevedreses insiste en que todas as persoas que traballan no mundo do dereito "deberían coñecer como é por dentro unha prisión" e tamén o conxunto dos cidadáns, pois "lle viría ben coñecela porque é tremendo e aí a avogacía fai un papel moi importante intramuros porque a situación xurídica que teñen os internos é moi distinta á dun cidadán normal".
A inauguración tamén contou coa presenza da subdelegada do Goberno en Pontevedra, Maica Larriba; o alcalde da capital, Miguel Anxo Fernández Lores; o director xeral de Xustiza, Juan José Martín; e, como público, o director do centro penitenciario da Lama, José Ángel Vázquez; o coronel da Garda Civil, Jorge González; a nova comisaria da Policía Nacional, Estíbaliz Palma; o presidente da Audiencia, Francisco Javier Menéndez Estébanez; e o fiscal xefe, Juan Carlos Aladro.