O bosque de Armenteira e Santa Trahamunda, dúas lendas locais no radar da Complutense
Por Redacción
O bosque de Armenteira, en Meis, e Santa Trahamunda, en Poio. Ambas as historias forman parte da cultura popular das comarcas de Pontevedra e O Salnés desde hai séculos, transmitidas tanto por vía oral como en libros de recompilación de todo tipo de lendas e historias, e agora coáronse no proxecto 'Descubre leyendas' da Universidade Complutense de Madrid.
Ambas as lendas puxeron Pontevedra e os seus arredores no radar da Complutense, coándose nunha lista de máis de 600 historias de toda España, 40 de Galicia.
O proxecto da universidade madrileña propón o deseño dunha plataforma virtual para facilitar o acceso á bibliografía literaria e crítica e os textos máis relevantes da lenda literaria española no século XIX, permitindo o estudo de lendas literarias seleccionadas desde un corpus específico: guías de viaxe, dicionarios xeográficos e relatos publicados na prensa do século XIX.
No caso destas dúas lendas galegas, estudáronas en base a bibliografía. De Santa Trahamunda fala José López de la Vega, (1830-1888) na publicación Tradiciones religiosas de Galicia. Santa Trahamunda, de Museo Universal (1868). De Armenteira, a fonte é Leopoldo Martínez Padín coa súa publicación Historia política, religiosa y descriptiva de Galicia: tomo I (1849).
O estudo realizado na Complutense conclúe que o século XIX é, como en ningunha outra época, o gran momento de recuperación e transformación cultural dos elementos folclóricos. Estes dous mitos galegos confírmano, pois as súas referencias bibliográficas datan dese século.
Ambas forman parte do patrimonio inmaterial galego, pero pouco coñecidas pola poboación máis aló das localidades nas que están localizadas, por iso é polo que esta plataforma, que conta cun buscador e un mapa recompilatorios, sirve para darlles difusión.
A de Santa Trahamunda é a historia dun milagre en San Xoán de Poio. Actualmente hai na igrexa do convento unha tumba de pedra de granito ordinario. Está situada á beira dereito da entrada, preto do altar consagrado a San Benito e acompáñaa un lenzo case carcomido co retrato da que se di foi depositada naquela tumba, en traxe de carmelita, cunha palma na man dereita, xa case imperceptible.
É Santa Trahamunda, monxa do convento do Carmen en Toledo que morreu durante unha persecución contra as relixiosas. Era natural de Poio e di a lenda apareceu un día no atrio da igrexa do convento, cunha palma na man, símbolo do seu martirio, pero fermosa coma se aínda tivese vida. Os monxes benedictinos depositárona na tumba e plantaron a palma no cemiterio.
Resultado desa lenda, actualmente existe a tradición de coller follas da palma e terra da súa tumba e botala sobre outras tumbas dos defuntos da familia para borrar os seus pecados.
A tradición do Bosque de Armenteira -escrito Armintera na plataforma 'Descubre leyendas'- ten a súa orixe tamén nun milagre, neste caso, protagonizado por un monxe do mosteiro da Armenteira e unha nai que perdeu ao seu fillo. Para consolala, lévaa a dar un paseo polo bosque, falan e reflexionan e, cando, á noitiña, regresan ao convento, pasaron 200 anos.
O monxe ensínalle ao a desconsolada nai, segundo Leopoldo Martínez Padín, "a imaxe da rapidez con que foxe o tempo noutra morada cuxas portas se abren para a alma á vez que as laxas sepulcrais reciben as nosas cinzas", isto é, o rápido que pasa o tempo tras a morte.